Jawel, hij heeft er de leeftijd voor. Is ‘Wanderer’ de getuigenis van Andreas Scholls midlife crisis? Wanneer een contra-tenor romantisch liedrepertoire besluit op te nemen, moet er immers wel iets aan de hand zijn. Volgens de traditionele opvattingen kan een dergelijke stem namelijk onmogelijk in de wereld van het 18e-eeuwse lied duiken. Is dat idee, dat puristen met hart en ziel zullen verdedigen, echter wel juist? Wanneer Scholl zegt dat hij zich in de eerste plaats muzikant voelt, in de tweede zanger en pas in de derde contra-tenor, bedoelt hij dat muziek niet draait om conventies, maar om een gevoel dat moet geopenbaard worden. Per slot van rekening is affect de enige maatstaf om de kwaliteit van een opvoering aan te toetsen, dus waarom zou de wereldvermaarde contra-tenor met zijn pollen van het oeuvre van Brahms en Schubert moeten afblijven? Een jarenlange ervaring in partituren uit een specifieke era kan het voorbereiden van nieuwe projecten gevoelig vereenvoudigen, maar ook een blok aan het been zijn. Dat laatste heeft Scholl min of meer ondervonden toen hij zich de wereld van de romantici probeerde eigen te maken. Eenvoud en oprechtheid – de twee pijlers waar Scholls hele uitvoeringsethos op gebaseerd is – vraagt in de 19e eeuw om een volstrekt andere benadering: een van tekstueel inzicht, verbonden met een aanvoelen van het natuurlijk kabbelen van de melodieën.
Een contra-tenor in de Barok doet dikwijls transcenderen. Hetzij in opera’s, hetzij in religieuze oratoria en konsoorten: het lijkt wel een engel die ineens het woord neemt en zalvend verkondigt waar het op staat. In de romantiek maakt de liedkunst echter een beweging in omgekeerde zin, naar het leven en de aarde zelf, met beide voeten op de grond. De Wanderer die Scholl is, althans zoals hij op de kaft van zijn laatste opname staat afgebeeld, weet dat maar al te goed: het volledig opgenomen worden in de natuur zet zich verder in de concrete invulling van de liedkunst, waarin het klavier verplicht wordt om mee te dingen naar een hoofdrol. De Scholl die als het ware vervaagt, is noodzakelijk om de gevoelige begeleidster Tamar Halperin ruimte te geven. Zij benut die zonder haar partijen werkelijk even belangrijk te maken als de gezongen tekst, wat een belangrijke belemmering van het metrum zou betekenen. Scholl moet iets als een Barokke ritmische logica voor ogen gehad hebben toen hij zijn partijen instudeerde: een wandelaar staat immers niet stil, maar komt pas tot rust wanneer hij zijn bestemming heeft bereikt. Wetende dat het einddoel voor romantici vaak de dood was, blijft ‘Wanderer’ dus vooruit deinen. Doch niet tot het bittere eind. Want het slot grijpt plaats in de armen van een geïdealiseerde liefde! Schuberts ‘Die bist die Ruh’’ krijgt van Scholl de meest exclusief tedere benadering: zijn lezing is hemels. En waarom zou dat niet mogen in romantiek?
Tegenover onaardse, omzichtige strelingen zet Scholl meer dan genoeg romantisch drama. Mozarts ‘Das Veilchen’ laat hij bijvoorbeeld echt leven, waarna Halperin er een klaterende wals van Schubert op laat volgen. Behalve Mozart grijpt Scholl overigens ook naar een beduidend melancholische Haydn, wiens ‘Wanderer’ zijn naam gaf aan dit album en een onmiskenbaar aperitief vormt op de nakende romantiek. Overigens stelde Scholl een heerlijk programma samen dat mooie tegenstellingen bevat: Schuberts ‘Im Haine’, waarin Halperin haar walsritme uit het voorgaande stuk feilloos meeneemt, wordt bijvoorbeeld gevolgd door het intrieste ‘Despair’. Voor zover het niet allemaal klassiekers zijn die Scholl onder de loep neemt, ligt de klemtoon iets over halfweg overigens echt op het hart van het liedrepertoire. Een fenomenaal drieluik wordt gevormd door Mozarts ‘Abendempfindung’, Schuberts ‘Der Tod und das Mädchen’ (dat Halperin niet te zwaar maakt en waarin Scholl schitterend wisselt van register) en Brahms’ ‘All’ mein Gedanken’: het zijn drie totaal losstaande contexten, die van Scholl hun eigen identiteit krijgen, zonder dat zijn programma aan coherentie verliest. ‘Wanderer’ viel aan nogal wat kritiek ten prooi, maar terecht is dat niet. De luisteraar die zoekt naar waarachtigheid, zal zich met deze opname niet beklagen over tradities die met de voeten worden getreden. Luister bijvoorbeeld naar Scholls delicate ‘An Mignon’, waarin Halperin een begeleidende waas over het stuk doet neerdalen: is dat niet prachtig, zonder meer prachtig?
