Zelfs de wereld van de klassieke muziek blijkt er niet ongevoelig voor: roddelpers. In 2004 werd de speculatiemolen in gang gezet dat Sir Simon Rattle zijn vrouw verlaten had om met de maar liefst 18 jaar jongere mezzo-sopraan Magdalena Kožená aan te pappen. Inmiddels vormen de twee inderdaad een koppel en de laatste jaren waren ze niet zelden gezamenlijk te horen op cd of in concert. Met haar laatste opname, luisterend naar de wat melige titel ‘Love and Longing’ (alsof het om de soundtrack van Mooi en Meedogenloos gaat), sleurt Kožená haar man, die normaal gezien onder contract staat bij EMI Classics, en de Berliner Philharmoniker mee naar haar label Deutsche Grammophon. Die platenmaatschappij maakte met enige trots bekend dat de Berliner in de toekomst wat vaker zullen opnemen voor Deutsche, waardoor de maatschappij nu nog een toporkest onder zijn hoede neemt.
Het programma van ‘Love and Longing’ is niet bepaald evident. Waar ze op haar vorige recital voor dit label nog de vroege Italiaanse barok verkende in repertoire van grotendeels vergeten componisten, keert Kožená nu terug naar het hart van het repertoire van het fin de siècle. Met Mahler, Ravel en Dvořák worden niettemin heel verscheidene muzikale idiomen met elkaar gecombineerd, waarvan de tekst bovendien telkens in een andere taal gereciteerd wordt. Zo mocht Kožená voor deze live-opname van gloedvol Tsjechisch overschakelen op vertederend Frans, om met doorwrocht Duits te eindigen. Inderdaad begint de opname met 10 Bijbelse liederen van Dvořák. Oorspronkelijk is dit een werk voor zang en piano, tevens bekend geworden in de transcripties die strijker Josef Suk maakte, met Vladimir Ashkenazy aan de piano. Vilém Zemánek orkestreerde de partijen echter naar een partituur die erg dankbaar is voor solisten en orkest in het algemeen. Het is bovendien in dit werk dat Rattle zich het meest laat gelden als een begeleider die toch accenten durft leggen en het orkest evenwaardig laat participeren met het vocale gebeuren. In vergelijking met de meer teruggetrokken rol die Rattle verkiest in de Mahler-liederen, is dit een opvallende keuze. Dvořák schreef de liederen op psalmteksten in Amerika, waarbij geweten is dat hij een grote heimwee voelde naar zijn thuisland. In deze triestige omstandigheden schreef de componist ironisch genoeg de meeste van zijn meesterwerken, en het feit dat deze Bijbelse liederen het verdriet van het missen van het thuisland (een gevoel latent vertegenwoordigd door de Tsjechische taal) koppelt aan de rijk ontwikkelde muzikale compositietechniek van Dvořák, betekent dat het hier om ten onrechte weinig uitgevoerde liederen gaat. Mocht deze cd niet twee andere schitterende werken bevatten, zou dit op zich al reden genoeg zijn om hem hoog te waarderen.
Behalve Dvořák is er echter ook Ravel, wiens ‘Shéhérazade’ heel recent ook door Renée Fleming werd opgenomen. Ravel liet zich voor de conceptie inspireren door teksten van Wagner-addept Tristan Klingsor (geboren Arthur Justin Léon Leclère), waarbij zowel het land zelf (‘Asie’) als de onmogelijke liefdes, de sensualiteit en erotiek (de twee volgende delen) aan bod komen. Het contrast in de stijl is ongelofelijk: Rattle klinkt niet langer als een bom die op ontploffen staat, maar laat de orkestpartij van binnenuit bloeien. Het effect is des te meer erogeen en adembenemend. Fenomenaal is overigens Kožená spraak en verhalende overtuigingskracht: zelden werden deze liederen zo gloedvol vertolkt. Met Mahlers Rückert-Lieder schakelt men vervolgens echter om naar nog een ander register: dat van de stilte, de contemplatie en het overstijgen van het aardse (waar ‘Shéhérazade’ en de sprookjes van Duizend-en-een-nacht juist heel sterk mee samenhangen). ‘Um Mitternacht’ en ‘Ich bin der Welt abhanden gekommen’ zijn hier de voor de hand liggende hoogtepunten, maar Kožená tilt ook de andere liederen naar hoog niveau en maakt van de cyclus een hartig, gebald meesterstuk. Puur op basis van het programma zou men kortom bedenkingen kunnen hebben bij deze opname, maar die zijn onterecht: Kožená, Rattle en de Berliner zijn veel meer dan een door het label afgedwongen mariage de raison.
