De Poolse pianist Krystian Zimerman heeft de afgelopen jaren bij Deutsche Grammophon Rachmaninovs eerste twee pianoconcertos opgenomen en die zijn nu op plaat verschenen.
Zowel pianist als orkest zijn in topvorm, dat is wel meteen duidelijk wanneer het eerste concerto losbarst met een luid hoornsignaal gevolgd door een wervelend antwoord in de piano. Het moge duidelijk zijn, Zimerman heeft hier een flitsende opname van twee erg virtuoze werken gemaakt. De piano heeft doorheen de hele cd een heldere en transparante klank en geen enkele vlotte passage klinkt ook maar een beetje zwaar. Rachmaninovs concertos zijn in de eerste plaats werken waarmee de componist, zelf een begaafd virtuoos, kon uitpakken op zijn concertreizen. Duidelijk afgelijnde vormen of symmetrie in de opbouw van de delen doen dus duidelijk onder voor spontane, quasi-improvisatorische passages op steeds evoluerend muzikaal materiaal. Het klassieke stramien van een concerto (driedelig, met opening, intiem tweede en exuberant derde deel) wordt nooit verlaten, maar de veelvuldigheid aan ideeën zorgt ook nog eens voor grote veranderingen binnen de delen onderling. Zo wisselt de muziek steeds van tempo en sfeer, zonder het gedachtegoed van het werk al te ver te verlaten. Het tweede concerto, bijvoorbeeld, opent erg meditatief en zwaar in de piano, maar al gauw pikt het orkest in en drijft de muziek op naar een typisch Russisch marsthema. Deze mars komt, in een of andere vorm voor doorheen het hele verdere eerste deel, vaak in een erg veranderde context. Ook het derde deel van dit concerto begint met een mars, zij het een met een totaal andere inslag, die veel lichter is en sterk aan Chopin doet denken. De lichtvoetigheid wordt doorbroken door een brede melodie in de strijkers waarop de piano al snel begint te 'improviseren'. Want de solist is voortdurend in dialoog met het orkest, door nieuwe ideeën aan te voeren, virtuoos het orkest te begeleiden of a capella of samen met solo-blazers passages te spelen. Deze beide concertos zijn erg dankbaar geschreven voor blazers: voor klarinet (in het bekende lyrische tweede deel van concerto nr. 2), fagot, fluit of hoorn (in het tweede deel van het eerste concerto bijvoorbeeld). Dit deel is vervuld van intens Russische melancholie maar af en toe krijgt de luisteraar toch het gevoel dat de piano wat te nuchter speelt. De heldere klank is uitermate geschikt voor het wervelende derde deel dat erop volgt maar het had hier misschien wat intiemer mogen klinken, zoals ook wel in andere trage passages.
Maar dit is loze kritiek tegenover wat Zimerman allemaal uit zijn piano tovert in de meer virtuoze gedeelten. De piano gaat vol vuur de confrontatie met een symfonisch orkest aan en opent een wereld van steeds wisselde gemoedstoestanden: euforie, tragiek of gewoon puur spektakel. Een aandachtige luisteraar zal van een opname als deze niet snel genoeg krijgen maar telkens nieuwe dingen ontdekken.
Meer over Sergei Rachmaninov
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
