Prokofiev is een van de eerste componisten die voor het nieuwe medium van de film schreef. Nog voor hij zich opnieuw en definitief in de Sovjet Unie vestigde in 1936, had hij al filmmuziek geschreven. De muziek van 'Luitenant Kijé' is daar het bekendste voorbeeld van. In 1938 begon een succesvolle en nauwe samenwerking met de beroemde regisseur Sergei Eisenstein, waarbij het resultaat de muziek voor de film 'Alexander Nevsky' was. Nevsky was een prins uit het koninkrijk Novgorod die in de dertiende eeuw de wapens opnam tegen de Teutoonse kruisvaarders die het christendom wilden verspreiden doorheen de Baltische landen. Met zijn antiklerikale maar vooral anti-Duitse toon paste het verhaal perfect in de officiële Sovjet partijlijn van die tijd. Nadien herschreef Prokofiev zijn muziek in de vorm van een cantate voor mezzo-sopraan, koor en orkest.
Het verhaal van Luitenant Kijé is geen heldenverhaal maar een satire, over de fictieve luitenant, een creatie van de Russische bureaucratie – in het tsaristische Rusland natuurlijk... De film volgt het levensverloop van deze niet bestaande militair, die fictieve heldendaden verricht, naar Siberië wordt verbannen, decoraties krijgt en uiteindelijk wordt begraven – in een lege doodskist. Prokofiev distilleerde uit zijn filmmuziek een licht verteerbare, vijfdelige suite.
Deze uitvoering wordt verzorgd door het symfonieorkest van Rijsel, en beide werken zijn live opgenomen. Het zijn twee schitterende uitvoeringen geworden, die de muziek alle eer aandoen. In het orkest is elk klein detail met overweldigende helderheid te horen: elke interventie in het slagwerk, op woodblocks, pauken of xylofoon is duidelijk hoorbaar, net zoals elke pizzicato of 'col legno' passage in de strijkers. De kopers zijn bijzonder goed in vorm, met snijdende trompetten en trombones en een hoornsectie die zichzelf erg goed weet te verkopen en qua dynamiek niet moet onderdoen voor de andere koperblazers. De machtige gevechtsscène snelt van climax naar climax, terwijl sfeermomenten als 'Rusland onder het Mongoolse juk' grauw en zwaar worden uitgevoerd. 'Luitenant Kijé' wordt in dezelfde geest gespeeld, maar met meer vrolijkheid waar nodig. De militaire signalen waarmee het werkje opent klinken opzwepend en opgewekt. Mooie solistische momenten (de cellosolo in het tweede deel van de suite bijvoorbeeld) ronden een sterke orkestrale prestatie af. Ook het koor valt erg goed mee. Het Lets Staatskoor wordt steeds transparant en verstaanbaar gehouden – en Naxos geeft, buiten zijn gewoonte om, de luisteraar de volledige tekst van de cantate mee. Voor de soliste werd Ewa Podles aangesproken; een vrij onbekende maar erg goede zangeres. Met haar donkere, diepe timbre – je zou haar makkelijk met een altus verwarren – vertolkt zij de solopartij ingetogen en sereen. Zij heeft bovendien een kleine, stijlvolle vibrato.
Dit is een cd die erg goed meevalt. Deze twee werken van Prokofiev worden erg sterk uitgevoerd – opzwepend en energiek, keihard in 'Alexander Nevsky', ontspannend in 'Luitentant Kijé'. Dit is absoluut een aanrader...
Meer over Sergei Prokofiev
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
