Schumann schreef tot aan zijn dertigste jaar nagenoeg niets voor orkest (enkele kleinere werken als een onafgewerkte eerste symfonie niet te na gesproken) en zo komt het dat hij in de laatste zestien jaar van zijn leven slechts vier symfonieën schreef, waarvan de twee werken op deze cd de laatste zijn. (de vierde symfonie kreeg zijn nummering pas achteraf en is chronologisch eigenlijk de tweede). Schumanns 'echte' tweede symfonie werd in 1845 gecomponeerd, sterk beïnvloed door Schuberts grote negende symfonie (niet toevallig in dezelfde toonaard van C majeur) en kan als Schumanns meest klassieke beschouwd worden, een over het algemeen opgewekt werk dat hij echter schreef in een voor Schumann karakteristieke periode van fysieke en mentale uitputting.
De bucolische derde symfonie ('Rheinische sinfonie') daarentegen was Schumanns muzikale kijk op de natuur en bewoners van het Rijnland rond Düsseldorf, waar hij sinds 1850 dirigeerde en woonde. Met zijn gezonde en opgewekte eerste deel en finale, volkse scherzo en pastorale als traag deel heeft het werk wel wat weg van Beethovens zesde 'pastorale' symfonie en net als bij Beethoven schreef Schumann ook een werk in niet de klassieke vier maar in wel vijf delen, met een tweede traag deel net voor de finale. Die plechtige compositie werd Schumann ingegeven door een bezoek aan de toen net afgewerkte Dom van Keulen – de polyfone textuur heeft niet voor niets veel weg van een kerkorgel.
De Poolse dirigent Stanislaw Skrowaczewski dirigeert de Deutsche Radio Philharmonie Saarbrücken Kaiserslautern, een samenvoeging van tweede eerdere orkesten: het SWR Rundfunkorchester Kaiserslautern en het. Rundfunk Sinfonieorchester Saarbrücken, waarvan Skrowaczewski regelmatig terugkerend gastdirigent was. Hij neemt zijn tijd om een beheerste en rustige uitvoering van Schumanns tweede symfonie neer te zetten, die niet meteen uitblinkt door zijn impulsiviteit of snelle tempi (behalve in de met alle bravoure uitgevoerd finale van de 'Rheinische'). De hele inleiding van het werk blijft rustig en heeft niet die geleidelijke versnelling naar de snelle 'allegro' sectie toe maar door het tempo strak in de hand te houden bouwt Skrowaczewski veel spanning op. De klank van de opname is minder rijk maar zeker even fijngevoelig als die die John Eliot Gardiner (weliswaar op authentieke instrumenten, wat de vergelijking wat mank doet lopen) uit zijn Orchestre Révolutionaire et Romantique haalt in wat waarschijnlijk nog steeds dé referentieopnames voor Schumanns symfonieën zijn. Koperblazers zijn niet altijd zo prominent aanwezig, wat voor een aantal verrassende momenten zorgt, zowel in de goede als in minder goede zin. Op een van de climaxen in het eerste deel van de derde symfonie haalt Skrowaczewski die vier hoorns die in unisono spelen aanzienlijk naar beneden, wat de luisteraar in staat stelt figuraties in de strijkers te ontwaren die doorgaans steeds verloren gaan in het kabaal. Maar de climaxen van de tweede symfonie worden dan weer dat afgezwakt. Het plechtige vierde deel van de derde symfonie is noch slepend traag, noch majestueus en overdonderend van klank. Het vrij scherpe akkoord dat dit deel laat beginnen, zet de toon voor een interpretatie waarin een heldere textuur het belangrijkst is.
Skrowaczewski haalt een zachte klank uit zijn strijkers, heel genuanceerd en compact, zonder die nodeloos weelderige klank waarmee Schumann af en toe wel eens uitgevoerd wil worden. Op de zachte trillers in het trage deel van de tweede symfonie creëren de strijkers een magisch effect. Prachtige prestaties ook van de solisten van de Deutsche Radio Philharmonie, solistisch in het trage deel van de tweede symfonie of als groep in de finale.
Wie van Schumanns muziek houdt mag zich verheugen over een hele reeks recente opnames, onder meer van het Swedish Chamber Orchestra, het Orchestre des Champs Elysées of het Orchestre Révolutionaire et Romantique die Schumanns orkestmuziek, te lang wat stiefmoederlijk behandeld, alle eer aandoen en deze slanke en fijnzinnige uitvoering is een welkome toevoeging aan dat lijstje.
Meer over Robert Schumann
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
