In november 2008 bracht Virgin Classics een dvd op de markt met de 'Tristan und Isolde' die de omstreden Franse regisseur Patrice Chéreau had uitgedacht voor het Teatro alla Scala in Milaan. Tot op vandaag is die uiterst morbide, intellectuele lezing een van de meest intrigerende onder alle versies die op dvd beschikbaar zijn. Wagner-specialist Daniel Barenboim, die bij Warner Classics recent 10 Wagner-opera's bundelde op 34 cd's, stond in voor de muziek en onder meer Waltraud Meier was te horen als een extreem beklijvende Isolde. Men zou denken dat concurrerende labels na een dergelijke productie de opera even laten rusten vooraleer ze zelf versies op het publiek loslaten, maar dat blijkt een vergissing: een van de verscheidene dvd's die intussen het licht zagen is er een bij Opus Arte, de maatschappij die een verbintenis aanging met de Bayreuther Festspiele om hun Wagner-producties systematisch op cd of dvd uit te brengen. Een volledige 'Der Ring des Nibelungen' onder Christian Thielemann zag reeds het licht en deze 'Tristan und Isolde' was de volgende grote stap in hun gezamenlijk project. Oudgediende Peter Schneider, die eerder voor Deutshe Grammophon al liet zien hoe vertrouwd hij is met het Wagner-repertoire, dirigeert het orkest van de Festspiele emotioneel uitgebalanceerd, met een evenwichtige klank tot gevolg en zonder de grote overdrijvingen die het vier uur durende huzarenstuk onverteerbaar zouden maken.
Reeds in de magistrale ouverture tot 'Tristan und Isolde' benadrukt Schneider de lichtheid in de houtblazers. Waar de genadeslag zich bij Barenboim reeds vanaf de eerste seconden lijkt aan te kondigen, is de dramatiek bij deze dirigent veel meer verinnerlijkt. In bepaalde passages lijkt deze opvoering daarom iets zwakker qua affect, maar dat is omdat Schneider de krachten opspaart om pas in de slotakte alle registers open te trekken. Meer dan intuïtief tragisch, is deze opvoering beredeneerd, zonder dat de diepmenselijke gevoelsuitingen er onder te leiden hebben. De zangers waarmee Schneider samenwerkt, hebben overigens duidelijk ervaring met Wagner. Robert Holl is een zware bas die koning Marke schitterend gestalte heeft, en net als deze rol worden ook Kurwenal (Jukka Rasilainen) en Brangäne (Michelle Breedt) uitstekend vertolkt. De hoofdrollen zijn dan weer eerder degelijk: Robert Dean Smith begeestert bovenal in de derde akte en Iréne Theorin zingt de partij krachtig, maar niet even intens als de eerder vernoemde Waltraud Meier.
Tot daar een veelbelovende productie. Wanneer echter regisseur Christoph Marthaler in het spel komt, begint de positieve indruk van deze opvoering te wankelen. In 2005 werd deze 'Tristan und Isolde' voor het eerst voorgesteld en toen werd de opera op "boe"-geroep onthaald. Vier jaar later waren de reacties in Bayreuth al wat positiever, maar nog steeds niet extatisch. Dat laat de minimalistische, onderkoelde regie ook niet toe. Het siert Marthaler dat hij zich niet van monumentale beelden wil bedienen bij het vorm geven van wat uiteindelijk "een intieme studie van intermenselijke relaties" is, maar wat hij er tegenover stelt is te kaal. Het scènebeeld verandert in zijn geheel erg weinig, en die uniformiteit wreekt zich op 4 uur opera. De eerste akte, waarbij Marthaler een grote ruimte in een schip ontwierp waarin stoelen overhoop liggen, ziet er weinig origineel uit en de metafoor voor de geestelijke veldslag die was en nog komen moet, ligt voor de hand. In de tweede akte, die voornamelijk in beslag wordt genomen door een uitgesponnen (liefdes)dialoog tussen Tristan en Isolde, blijft bij Marthaler extreem braaf en oogt zelfs bijna burgerlijk. Het slot staat evenzeer in functie van de muziek: er gebeurt scènisch bijna niets en met de in de ouverture geïntroduceerde lichteffecten vangt Marthaler zeer weinig aan. De kostuums zijn bovendien ouderwets (en zelfs belachelijk, in geval van de in een rok rondlopende Kurwenal) en dragen alweer niets bij tot opera zelf.
Over het visuele aspect van deze enscenering kan men dan ook kort zijn: ze stoot niet echt tegen de borst, maar tilt zeker ook niet naar een hoger niveau. Wat resteert, is een goed gezongen en uitstekend vertolkte 'Tristan und Isolde', die men in de eerste plaats omwille van de muziek nog steeds kan aanbevelen. Ook de uitgebreide "making of" is een mooi document voor Wagner-liefhebbers. Maar hoewel Grammophone Magazine deze enscenering als "absolutely unmissable" aanduidt, zou de versie van Barenboim en Chéreau een te overwegen alternatief moeten zijn.
