Al zo'n 2000 jaar wordt de mensheid gefascineerd door de heilige graal. Ook Wagner vertelt in zijn opera Parsifal de Middeleeuwse legende van de graalridders. Het is één van de opera's die niet is weg te branden van het internationaal repertoire. Deze dvd toont een sterk bezette opvoering vanuit Baden-Baden in een regie die enige voorkennis vereist.
Bij het begin van de opera vertelt de oude ridder Gurnemanz over het verval van de graalgemeenschap. Koning Amfortas is ooit uitgereden met de Heilige Speer om tovenaar Klingsor te bevechten. In diens tovertuin werd hij verleid door een beeldschone vrouw, Kundry. Zij lachte de gekruisigde Christus uit, waarvoor ze eeuwig moet boeten en heen en weer geslingerd wordt tussen het helpen van de graalridders en het dienen van Klingsor. Door haar kon Klingsor de Speer ontfutselen en Amfortas verwonden. Enkel een "reine dwaas" kan hem genezen. Die reine dwaas blijkt de jonge Parsifal te zijn. Wanneer hij in het eerste bedrijf de graalceremonie bekijkt, reageert hij niet. In Klingsors tovertuin kan hij echter weerstaan aan Kundry. Hij herinnert zich de graalceremonie, verslaat Klingsor en gaat terug naar de graalridders. Hij geneest Amfortas en verlost hij Kundry van haar zonden, waarna hij de nieuwe koning wordt.
Regisseur Nikolaus Lehnhoff kiest voor een futuristische beeldtaal. Zo lijkt in het eerste bedrijf de graalwereld getroffen door een meteoor of begint het tweede bedrijf vol flitsende filmeffecten. Reusachtige panelen zorgen voor scèneveranderingen en worden aan het slot zo opgesteld dat een weg naar het licht zichtbaar wordt. Parsifal, Kundry en enkele ridders gaan die weg op terwijl anderen in de vervallen wereld blijven. Zoals Lehnhoff in de documentaire verklaart, doelt hij daarmee op een nieuwe weg die nodig is. Dat veel van zijn vondsten in de documentaire verklaard moeten worden, maakt de regie voor de Parsifal-leek niet altijd even begrijpelijk. De personenregie is daarentegen Lehnhoffs sterke punt. Elk personage krijgt scherp getekende emoties mee. Vooral de innerlijke strijd van Amfortas, tussen zijn plicht en de angst voor zijn zonden, wordt duidelijk getoond. Jammer genoeg doet het matige acteertalent van Thomas Hampson door overacting hier afbreuk aan. Ook vocaal is hij de zwakke schakel. Gebrek aan kracht en overdreven dramatisering maken Amfortas' beide monologen ongeloofwaardig.
De Parsifal van Christopher Ventris heeft de nodige kracht in de hoge passages, maar ook een enorme warmte in de baritonale momenten in de rol. Zijn fysiek gecombineerd met zijn acteren maken hem tot een ideale vertolker. Waltraud Meier is in de eerste plaats scenisch opvallend sterk als vamp, maar beheerst ook Kundry's aartsmoeilijke stemomvang.
Wagners uitgesponnen melodieën en van dissonanten doorwrochte harmonieën worden perfect gediend door Kent Nagano. Van bij de ouverture staat hij garant voor een vloeiende uitvoering waarbij elk van de typische Leitmotive zijn contouren meekrijgt: het ritmische graalmotief in de trompetten, het brede speermotief in de lage strijkers,... In de twee orkestrale tussenspelen gebruikt hij Wagners krachtige ritmiek om tot een indrukwekkende opbouw te komen. Met deze uitvoering bewijst Nagano zich als een Wagnerdirigent van topklasse. Hij geeft de cast de nodige steun zonder ze te overstemmen, maar kiest ook de juiste momenten om zijn orkest heerlijk te laten uitbarsten.
Ondanks de bedenkingen bij de regie is dit best wel een mooie opname. Dankzij Kent Nagano heeft ze genoeg kwaliteiten om de Wagnerliefhebber enkele uren in hogere sferen te brengen!
Meer over Richard Wagner
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
