"Entartete Kunst" is een begrip dat in het leven werd geroepen door het naziregime. Toen het aan de macht kwam in de jaren '30 definieerde het een soort "ontaarde" of "gedegenereerde" kunst, die niet binnen het esthetische plaatje paste van wat Arisch en dus goed was. Heel wat componisten (maar ook kunstenaars actief in andere kunsttakken) kregen het label opgekleefd, soms helemaal niet om het soort muziek dat ze maakten. Joodse artiesten waren bijvoorbeeld per definitie "entartet", hoe lyrisch hun muziek ook mocht klinken. De composities van Richard Strauss kregen echter niet integraal het pejoratieve etiket opgekleefd, omdat het naziregime nu eenmaal niet kon ontkennen dat de muziek vooruitgang maakte en ook actuele muziek in het plaatje paste. Anderzijds kan aangenomen worden dat in het Derde Rijk weinig ruimte was voor Strauss' meest gedurfde partituren (waarvan de componist later afstand zou doen door bijvoorbeeld neoklassieke opera's te gaan schrijven), waarvan in het genre 'Salome' en 'Elektra' de twee voorbeelden bij uitstek zijn. Het is muziek die men immers zelfs vandaag als zijnde "ontaard" zou kunnen beschouwen: kan een mens nog zonder er totaal aan kapot te gaan naar deze brokken lawaai luisteren?
De oefening is in ieder geval het proberen waard. Qua avant-garde staan 'Elektra' en 'Salome' niet toevallig zelfs vandaag nog erg hoog aangeschreven. Strauss zocht en vond immers een vorm waarin het psychologische drama naadloos aansloot op de muzikale taal, die alle verschrikkingen van de hoofdfiguur herbergt. Daarnaast zijn er ook puur structureel barrières voor een gemiddeld publiek, zoals het ontbreken van de prelude (het eerste motief dat uit de orkestbak komt geschald, keert later als zijnde het onderbewustzijn van de partituur geregeld terug naar boven), de erg scherpe vocale partijen, de doorgecomponeerde vorm (die amper een ademhaling toelaat) en de dynamiek van gebeurtenissen in het orkest, wat een nimmer aflatende stroom aan ideeën oplevert. Een mens die het werk niet door en door kent, zal er daarom voortdurend nieuw materiaal uit oppikken: hoewel dat een torenhoog cliché is, geldt het absoluut voor 'Elektra', omdat er immens veel quasi simultaan aan de gang is. De versie die Valery Gergiev zopas van dit stuk opnam, leent zich overigens perfect tot herhaalde luisterbeurten. Het London Symphony Orchestra is een orkest dat een consistent en vol geluid kan voortbrengen, wat zonder meer loont. Daarnaast is Gergiev een figuur die de inherente wispelturigheid van de partituur in al zijn glorie naar voor kan laten komen. Hij is geen dirigent die het stuk begrijpelijk maakt door vereenvoudigende keuzes te maken en specifiek materiaal uit te lichten. Integendeel laat Gergiev Strauss onbeschroomd complex klinken. Deze 'Elektra' komt dan ook in volle vaart op de luisteraar af, als een geblokte geluidssculptuur die constant van gedaante verwisselt.
De cast van deze opname is niet minder indrukwekkend. Jeanne-Michèle Charbonnet is een sopraan die de esthetiek van de Elektra-partij (voor zover die al bestaat natuurlijk) volledig durft afzweren in functie van de interne horror, waarbij ze stevig weerwerk biedt aan de fenomenale stemmen van Angela Denoke (Chrysothemis), Dame Felicity Parker (een huiveringwekkende Klytemnestra) en Matthias Goerne (Orestes, hier met wel erg donkere gedachten). De internationale pers reageerde niet integraal opgetogen over Charbonnet, die vocaal geen feilloos parcours aflegt. Haar bezig horen, doet echter beseffen dat de ware complexiteit van haar vertolking ligt in de totale overgave, wat haar prestatie misschien nog extra glans geeft. Een beetje bizar is verder hoe de opname in twee stukken werd gekapt: er werd geen plausibel rustpunt in de partituur gezocht, maar met een plotse fade-out eindigt het eerste schijfje en vanaf dat punt vertrekt de tweede cd. Op die manier wordt nog meer beklemtoond dat 'Elektra' beluisteren een continue ervaring moet zijn: zomaar eventjes ophouden is eigenlijk geen optie. De keuze is dus best verdedigbaar. Daarnaast is de opname nogal stil, met een groot dynamisch bereik, waardoor de volumeknop in de handen moet worden gehouden om de gehoorcellen nu en dan wat te sparen. Ook dat hoort echter bij de muziek, die schrikwekkend acuut kan overrompelen. De dubbel-cd werd bovendien mooi uitgegeven, met een tweetalig libretto en wat noodzakelijke duiding. Ongetwijfeld een van dé opera-registraties van dit jaar dus!
