'Capriccio' heeft van Strauss en diens librettist Clemens Krauss de ondertitel "Konversationsstück für Musik" meegekregen. Die vlag dekt perfect de lading: de handeling is vrij statisch en er wordt gedurende heel de opera enkel gepraat, gefilosofeerd en gediscussieerd. 'Capriccio' is Strauss laatste opera en werd gecreëerd in 1942, toen hij al bijna 78 was. De opera kende in 2004 veel succes in een uitvoering door de opera van Parijs. Het is die productie, geregisseerd door Robert Carsen en met een indrukwekkende cast, waarvan bij TDK recent de dvd verschenen is.
Het verhaal van 'Capriccio', dat zich in de achttiende eeuw afspeelt, is vrij eenvoudig. In een kasteel nabij Parijs wordt de verjaardag van gravin Madeleine voorbereid. Zowel theaterdirecteur La Roche als de dichter Olivier en de componist Flamand, die allebei verliefd zijn op de gravin, willen daar iets toe bijdragen. Dat resulteert in een discussie over wat er belangrijker is: theater, poëzie of muziek. Uiteindelijk stelt de gravin zelf voor om een opera te schrijven, waarin ze alles kunen combineren. Strauss slaagt er in zijn kenmerkende laatromantische stijl meesterlijk in om dit praatstuk muzikaal tot leven te brengen. Het orkest krijgt een uitgebreid en vaak variërend kleurenpalet mee. Dat gaat van een lieflijk strijksextet aan het begin van de opera, over een chaotische massascène wanneer La Roche Italiaanse zangers voorstelt, tot de dromerige slotmonoloog van de gravin. Met drie barokke dansen of een belcanto-aria laat Strauss ook ruimte voor stijlgetrouwe parodie. Op vocaal gebied bewandelt hij eveneens alle paden, met zowel eenvoudige recitatiefpassages, virtuoze ensembles, als uitgesponnen aria's en monologen. Regisseur Carsen kiest ervoor om de opera te plaatsen in het door de nazi's bezette Frankrijk van de jaren '40, wat vooral in de kostuums en de ietwat vervallen paleiswereld duidelijk wordt gemaakt. Af en toe duikt er in de achtergrond ook een Duitse officier op, zoals bij voorbeeld bij de eerste opkomst van actrice Clairon. De grootste sterkte van Carsens regie zit hem echter niet in dit verplaatsen van de handeling, maar in de manier waarop hij zijn personages met elkaar laat omgaan. De mooie beeldvoering van deze dvd zorgt er ook voor dat geen blik of geen beweging van de zangers verloren gaat. Die zangers zijn stuk voor stuk topsterren uit de operawereld van vandaag, met als meest in het oog en oor springende de Amerikaanse sopraan Renée Fleming in de rol van de gravin. Met haar zachte, kleurrijke stem, haar schijnbaar oneindig legato en haar scenische presence zet ze een indrukwekkende prestatie neer. Naast haar zijn het vooral de warme en wendbare bariton van Gerald Finley (Olivier) en de hautain acterende, maar beheerst zingende Anne Sofie von Otter (Clairon) die opvallen. De homogene cast wordt perfect ondersteund door dirigent Ulf Schirmer, die steeds aandacht heeft voor de zangers, zonder de rijkheid van Strauss' orkestratie te verdoezelen.
Er wordt al eens getwijfeld of opera op dvd kan overtuigen. Combineer de perfecte beeldvoering van deze dvd met de inventieve regie en de muzikale klasse, en het antwoord is duidelijk.
Meer over Richard Strauss
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
