Tchaikovski's vierde is de eerste van diens 'grote' symfonieën waarin de Russische meester probeerde tot een synthese te komen tussen de Duitse, of ruimer, westerse symfonische traditie en de Russische elementen die zijn eerste drie symfonieën hadden gevormd. De vierde maakt, net als de volgende twee, gebruik van een leidmotief, een muzikale uitbeelding van het noodlot dat doorheen de symfonie verscheidene malen zijn opwachting maakt. Anders dan in de bekende 'Pathétique' bijvoorbeeld gaat de muziek hier echter niet ten onder aan dit noodlot, integendeel: de symfonie sluit op een, voor Tchaikovski, ongewoon briljante en triomfantelijke manier af. Christoph Eschenbach dirigeert het Philadelphia Orchestra in deze live-opname. Als extraatje krijgt de luisteraar er verder ook nog de zes laatste delen van Tchaikovski's pianocyclus 'de Seizoenen' bij. (de eerste zes delen werden eerder al uitgegeven, in combinatie met de vijfde symfonie – Ondine ODE 1076-5).
Eschenbach speelt minder op orkestrale effecten dan sommige Russische dirigenten, met name Valery Gergiev maar resulteert wel in een erg gebalanceerde uitvoering waarin de lange muzikale spanningsbogen, zeker in het eerste deel, goed in bewaard blijven. Het tweede deel wordt eerder aan de trage kant gespeeld wat de muzikanten de kans geeft elke zachte frase goed uit te spelen en waar nodig zelfs heel muzikaal neer te leggen. Ook het scherzo, dat balanceert tussen Russische boerendans, vluchtige pizzicatomelodieën en marsmotiefjes, klinkt wat gematigd, zeker niet wervelend en virtuoos. Maar hoewel Eschenbach bombast doorgaans uit de weg gaat, klinkt de finale als een titanisch overwinningsgezang met een werkelijk monumentale climax aan het einde. Hieruit blijkt trouwens ook hoe goed dit orkest zijn dynamiek weet te proportioneren: crescendo's worden stapje voor stapje opgebouwd.
Natuurlijk zijn de kopers van het Philadelphia Orchestra in topvorm. Trompetten domineren op het lagere koper, dat trouwens ook erg helder klinkt, waardoor deze symfonie een briljant, radiant élan meekrijgt. Mooi soli van de houtblazers in de twee middendelen klinken heel poëtisch terwijl een geraffineerde strijkersectie moeiteloos een breed palet aan kleuren bespeelt.
Dat Eschenbach eerder zijn sporen verdiende als concertpianist bewijzen de zes pianominiatuurtjes die 'de Seizoenen' zijn en die hier met veel inlevingsvermogen gebracht worden. Evocatief zijn bijvoorbeeld het robuuste 'September' met zijn jachtmotiefjes of 'December' met zijn huiselijke warmte. Elegisch klinkt 'Oktober', een eenvoudige maar mooie Russische volksmelodie, terwijl het bekende 'Troika, November' op virtuoze manier een sleerit uitbeeldt.
Qua puur spektakel doet deze vierde symfonie van Tchaikovski misschien onder voor andere uitvoeringen maar daar staat een mooi geproportioneerde en toch nog steeds erg enthousiaste interpretatie tegenover met een uitstekend orkest dat het beste van zichzelf geeft. De 'Seizoenen' belichten dan weer een andere, intiemere kant van Tchaikovski en vormen zo een mooie band met de symfonische grootspraak van de vierde symfonie.
Meer over Piotr Ilyich Tchaikovsky
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
