In Gustav Mahlers latere jaren, volgden de symfonieën elkaar tamelijk snel op maar Mahlers eerste symfonische werken kostten veel tijd en moeite en vooral ook talloze herwerkingen. Mahler sleutelde aan de orkestratie van zijn eerste symfonie bij elke nieuwe uitvoering. Afwisselend werd het werk een ‘symfonie’, ‘symfonisch gedicht’ of zelfs ‘Titan, toongedicht in twee delen’ genoemd. Zodoende bestaan er meerdere versies van de symfonie en hoewel de meest courante versie de uiteindelijke uit 1896 is, worden de vroegere bewerkingen van tijd tot tijd nog eens van onder het stof gehaald. Minderwaardig zijn zulke versies hoegenaamd niet: het kleinere orkest dat Mahler gebruikte zorgt in de eerste plaats voor meer transparantie. Andere klemtonen in de instrumentatie laten toe om deze bekende symfonie vanuit een nieuwe, frisse invalshoek te bekijken. Met de Estse dirigent Paul Mägi aan het roer, koos het Uppsala Kammarorkester koos voor een hybride, vroege versie die Mahler samenstelde voor uitvoeringen in Budapest in 1889 en Weimar in 1894 en die door Arnold Schönbergs leerling Erwin Stein gereconstrueerd werd.
Paul Mägis Mahler is tamelijk vlot gedacht, wat ervoor verantwoordelijk is dat deze eerste symfonie ‘slechts’ een dikke vijftig minuten duurt. De dodenmars, het derde deel, is zo weer voorbij dankzij een sneller tempo dat vooral het satirische en minder het tragische aspect van de muziek benadrukt. De krachtige mineursectie waarmee de finale aanvangt wordt genadeloos vooruit gedreven, wat past in de algemene opzet om Mahlers muziek niet breed uit te smeren maar net slank en beweeglijk te houden. De nog tamelijk eenvoudige eerste symfonie vaart er wel bij! Met dynamiek wordt net zo slim omgesprongen: slechts op weinig plaatsen trekt het orkest werkelijk alle registers open, waardoor de opeenvolgende climaxen in het laatste deel plots meer zin krijgen en de slotkoraal werkelijk sluitend aanvoelt.
Het Uppsala Kammerorkester zorgt voor een uitvoering die veel wendbaarheid en muzikaliteit behoudt. Die muzikaliteit zit hem in details zoals de opvallend verstaanbare figuraties bij de strijkers aan het begin van de finale of in de zeemzoete ‘portamenti’ bij de violen in de middensectie van het scherzo. Het speelt allemaal een rol om Mahlers muziek een extra laagje diepgang mee te geven. De ‘Blumine’, die als extraatje op de cd staat, vormde oorspronkelijk het langzame deel van de symfonie maar Mahler liet het uiteindelijk weg en dit charmante stukje muziek werd pas zestig jaar na Mahlers dood teruggevonden. Het elegante ‘bloemenwijsje’ krijgt een betoverend kleurrijke uitvoering mee, ingeleid door een prachtig gesluierde trompetsolo, al kan men zich afvragen waarom het hier aan het eind van de cd staat en niet zijn originele plaats tussen de eerste twee delen van de symfonie mag innemen.
Enkele instrumenten, met name een muzikale sectie hoorns en hobo’s mogen gerust vermeld worden. Wat extra solistische kwaliteiten maken misschien in een groot orkestwerk minder verschil dan in kamermuziek maar op de plekken die Mahler dunnetjes orkestreerde kan een geïnspireerde instrumentalist zoals hier ook in een groter symfonisch orkest net dat verschil maken tussen een ordinaire en een superieure opname. Slagwerk klinkt droog en wordt vaak snel weer afgedempt, wat ook iets is dat vaart in de muziek houdt.
Ook al is dit niet de definitieve versie van Mahlers eerste symfonie, de heerlijk vlotte en overzichtelijke uitvoering van Paul Mägis kamerorkest mag gerust aanzien worden als een van de mooiste interpretaties die de laatste jaren van Mahlers eerste symfonie verschenen zijn. Mägis soepele omgang met het tempo en het karakter van de muziek geven de symfonie een plaats in de naïef sprookjesachtige wereld van Mahlers vroege ‘des Knaben Wunderhorn’ liedcyclus. Het Uppsala Kammarorkester speelt met een engagement en een mate van interactie die een groter symfonisch orkest vaker mist en voorziet Mahlers muziek van expressieve, muzikale solistische passages.
