Het bekende Hagen kwartet brengt regelmatig nieuwe cd's uit bij Deutsche Grammophon. Op deze plaat spelen zij twee van Beethovens late strijkkwartetten: het op.127 in Es en op.132 in a.
Beethovens late kwartetten vormen het kroonstuk van zijn oeuvre als componist: op volledig eigenzinnige wijze, in totale, dove, afzondering en zonder zich te bekommeren om verwachtingen van publiek of klassieke traditie, werden deze werken geschreven. Dat Beethoven met die stukken zeker tien stappen op zijn tijdgenoten vooruit was, bewijst dan ook het onbegrip waarop de kwartetten bij hun eerste uitvoering stuitten. Vaak tellen deze werken een schijnbaar willekeurig aantal delen, alsof Beethovens inspiratie geen grenzen kende en buiten de grenzen van de klassieke vierdelige vorm vloeide. Zo telt het op.132 vijf delen, symmetrisch opgebouwd rond een innig en introvert middendeel dat, met dat typisch autobiografische dat veel van Beethovens muziek kenmerkt, de titel "Heiliger Dankgesang eines Genesenen an die Gottheit" draagt. Zoals ook in het op.127, zijn de vier stemmen zo vrij mogelijk van elkaar ontwikkeld, heel polyfoon en onafhankelijk en steeds zo solistisch mogelijk.
Het Hagen kwartet heeft gekozen voor een vrij modernistische uitvoering, alsof ze voor eenentwintigste-eeuwse luisteraars de sensatie van verwondering wilden creëren die de eerste toehoorders van deze muziek gehad moeten hebben. Zo gaat het eerste deel van op.127 zonder veel terughoudendheid van start, waarbij de beginakkoorden bijna bruusk overlopen in het eerste thema. Deze manier van spelen zorgt wel voor heel wat spontaniteit, maar de keerzijde is dat de muziek vaak wat hard klinkt. Vooral de snelle delen, de scherzi van beide kwartetten bijvoorbeeld, missen wat lyriek, terwijl Beethovens spontane melodische inventiviteit net het meest directe, aantrekkelijke aspect van deze muziek is. De trage delen worden uiterst introvert en spiritueel gespeeld, maar ook hier ontbreekt een wat 'dolce' karakter. Die muziek wordt echter neergezet als een middeleeuwse kathedraal: groots en massief maar het speelse aspect, de lichtvoetige lijnen in de eerste viool in het op.132 bijvoorbeeld, wordt wat teveel verwaarloosd. Anderzijds kun je als luisteraar niets dan respect hebben voor de manier waarop het Hagen kwartet deze muziek uitvoert met een gevoel van nieuwigheid, alsof ze voor de allereerste keer gespeeld worden. En het is door dit gevoel van moderniteit, dat het ensemble in werken van bijna tweehonderd jaar oud kan opwekken, dat de cd zijn kracht haalt.
Dit is een erg sterke cd van het Hagen kwartet, die zowel het vooruitstrevende als het spirituele van Beethovens late strijkkwartetten in de verf zet. Het is dan ook de grootste troef van deze opname, maar wie daarnaast ook nog eens een meer lieflijke, lyrische versie van deze werken wil, zal zich beter vinden in de opnames die het Takacs kwartet vorig jaar heeft uitgebracht.
Meer over Ludwig van Beethoven
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
