Luciano Berio (1925-2003) is allicht een van de meest radicale en invloedrijke componisten uit het Italië van na de Tweede Wereldoorlog. Op deze cd, die Universal uitbracht in haar 20/21-reeks, gaat de meeste aandacht naar 'Sinfonia', een werk dat Berio schreef in 1968. De Göteborgs Symfoniker en Peter Eötvös voeren op deze mooi uitgegeven plaat daarnaast nog Ekphrasis uit, een compositie uit 1996.
Niettegenstaande zijn constante zoektocht naar vernieuwing stond Berio steeds stevig geworteld in de Westerse muziektraditie. Weinig composities bewijzen dat meer dan 'Sinfonia', waarin hij volop de hele muziekgeschiedenis citeert. Bach, Ravel, Richard Strauss, Stravinsky, allemaal komen ze in duidelijke of minder duidelijke mate aan bod. Onmiskenbaar aanwezig is Gustav Mahler. Het hele derde deel van de 'Sinfonia' is opgevat als een hercompositie van het scherzo uit Mahlers tweede symfonie. Berio behoudt het verloop van dat scherzo min of meer intact, creëert er een tweede muzikale laag boven en laat het achtstemmig koor tegelijkertijd tekstfragmenten van onder andere Samuel Beckett en James Joyce reciteren. Daarnaast wordt het koor ook gebruikt om bijzondere kleuren te vormen.Zo opent de 'Sinfonia' met onwezenlijk wringende akkoorden bij de zangers, waaruit langzaamaan een soort pointillistisch gezang ontstaat waarbij de stemmen meer en meer solistisch worden. Ook het orkest werkt aanvankelijk vrij solistisch, met flarden van melodieën die van de ene instrumentengroep naar de andere springen. Die orkestrale behandeling overheerst ook in het tweede deel, waar de stemmen op de achtergrond blijven met een klankentapijt dat enkel uit klinkers lijkt te bestaan. Het vierde deel, dat bijna onmerkbaar uit het Mahleriaanse scherzo voortkomt, sluit dicht bij dat quasi afgelegen vocale tapijt aan, maar heeft een meer continue orkestratie. De voortdurende strijkers kondigen de uitbarsting aan die er in het laatste deel komt. Dirigent Peter Eötvös is de ideale man om dit alles in goede banen te leiden. Samen met de London Voices en het Göteborgs Symfonieorkest zet hij een uiterst precieze uitvoering neer van een van Berio's belangrijkste werken. De cd besluit met Ekphrasis, Berio's laatste compositie voor orkest. Ekphrasis werkt als een continue stroom van geluid, waarboven melodieën proberen te ontstaan maar elkaar onderbreken. Vooral in de soms ijle behandeling van de strijkers komt Berio's gevoel voor esthetiek hier prachtig naar boven. Eötvös leidt zijn orkest opnieuw in een schitterende uitvoering vol rijke kleuren.
Berio's muziek is allesbehalve evident. Deze cd biedt een mooie instap in zijn aparte klankwereld, zij het dat die meerdere beluisteringen vraagt om er zich in thuis te voelen.
Meer over Luciano Berio
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
