Haydn staat bekend als componist van strijkkwartetten, symfonieën en heel wat andere werken maar het is zijn tijdgenoot Mozart die naam maakte met het componeren van opera's. Dat is niet zo vanzelfsprekend want Haydn schreef zelf minstens evenveel opera's als Mozart maar die opera's hebben zonder uitzondering nooit de faam gemaakt die Mozarts grote opera's nu genieten. 'Philemon und Baucis, oder Jupiters Reise auf die Erde' uit 1773 illustreert waarom dat zo is. Het werk wordt omschreven als 'Ein kleines Schauspiel mit Gesang', wat genoeg zegt over de pretentieloze opzet van dit moralistische, 'Toverfluit'-achtige sprookje. 'Philemon nund Baucis' is eigenlijk een marionettenspel waarvoor Haydn muziek, koorpassages, intermezzi en aria's componeerde en staat dus veraf van de grootse opzet van bijvoorbeeld Mozarts volwassen Da Ponte-opera's. De huidige opname is een reconstructie van het origineel, dat gedeeltelijk verloren ging, waarbij vooral in de gesproken dialogen danig geknipt werd.
'Philemon und Baucis' is een bewerking van het gelijknamige verhaal uit het achtste boek van Ovidius' 'Metamorfosen' over de Philemon en Baucis, een arm koppel dat de goden Jupiter en Mercurius, die incognito de mensheid komen beoordelen, een warm welkom verleent en daardoor gespaard wordt van de zondvloed die Jupiter over de mensheid afroept. Als beloning voor de goedheid van Philemon en Baucis, wekt Jupiter in de opera hun net gestorven kinderpaar Aret en Narcissa weer tot leven.
Haydn schreef prachtige muziek voor 'Philemon und Baucis', alsof hij het artificiële van het marionettentheater wou overstijgen met muziek die net opvallend integer en gevoelig is. Het verhaal zelf reikt hem natuurlijk meer dan genoeg gelegenheden aan om indrukwekkende muziek te componeren, van het korte, zachtaardige intermezzo wanneer Aret en Narcissa weer tot leven gewekt worden tot de storm waarmee het stuk opent.
Het koor zingt een betrekkelijk kleine rol maar kwijt zich goed van haar taak, met heldere sopranen, veel tekstverstaanbaarheid en een transparante samenklank, ongetwijfeld het gevolg van een sterk gereduceerde koorbezetting. Christoph Genz is een edele, lyrische Philemon, die moeiteloos de deugdzaamheid van Ovidius' personage weet uit te beelden. Dankzij een fijnzinnige begeleiding vanuit het orkest kan hij zijn Duitse tekst volledig verstaanbaar uitspreken/zingen en zoveel frasering en nuances maken als men zich mag wensen. Baucis' rol wordt gezongen door mezzo Maren Engelhardt, een van de weinig voorbeelden van een uitgebreide rol voor mezzo binnen Haydns oeuvre. Engelhardt bezit een rijkelijk warme mezzostem die echter wendbaar genoeg is om haar partij met stijl en expressiviteit uit te voeren. Aret en Narcissa zingen kleinere rollen maar hoeven niet voor de twee hoofdrollen onder te doen. Sopraan Alexandra Reinprecht bezit een lumineuze, vederlichte sopraanstem die stijlvol elke coloratuur en elk loopje bewandelt en tenor Jan Petryka zingt expressief en zangerig, met een jeugdige onschuld in zijn interpretatie.
De rollen van Jupiter en Mercurius zijn gesproken rollen en worden met gezond inlevingsvermogen uitgevoerd door Frank Hoffmann, die een waardige, edele Jupiter neerzet en Hermann Beil die Jupîters hulpje af en toe met een vleugje humor speelt. En zo is 'Philemon und Baicus' zeker meer dan een rariteit voor Haydn-liefhebbers maar net een waardevol en vertederend vroegklassiek 'Singspiel' met enkele stukjes van de prachtigste muziek die Haydn componeerde (en nadien vaak recycleerde voor andere werken), in een capabele en muzikale uitvoering door de Haydn Sinfonietta Wien.
Meer over Joseph Haydn
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
