Na zijn mooie uitvoering van Brahms' twee pianoconcerto's met Nicholas Angelich, waagt Paavo Järvi zich nu aan 'Ein deutsches Requiem'. De hoge verwachtingen kunnen maar ten dele worden ingelost en de cd doorstaat de vergelijking met andere opnames dan ook niet. Sinds 2006 is Paavo Järvi chef-dirigent van het Frankfurt Radio Symphony Orchestra (in Duitsland bekend onder de naam hr-Sinfonieorchester). Hiervoor had hij een heel succesvolle samenwerking, met het Cincinnati Symphony Orchestra met enkele prachtige opnames als gevolg. Met zijn Duits orkest neemt hij nu het grote symfonische repertoire van Bruckner en Mahler op. In zijn opname van Mahlers tweede symfonie werkte hij al samen met Natalie Dessay, die in 'Ein deutsches Requiem' de sopraanpartij voor haar rekening neemt. Ze wordt hierin bijgestaan door bariton Ludovic Tézier en het Zweeds radiokoor.
'Ein deutsches Requiem' was het eerste grote succes van Johannes Brahms, niet alleen in Duitsland, maar ook daarbuiten. Hij schreef het monumentale werk voor orkest, koor en twee solisten rond 1865 met als directe aanleiding het verlies van zijn moeder en de zelfmoordpoging en het uiteindelijk overlijden van zijn mentor en vriend Robert Schumann. De grootste inspiratiebron voor het stuk waren de traditie en teksten van de Lutheraanse kerk die van grote betekenis voor de componist waren. Brahms selecteerde en stelde zelf de tekst voor zijn requiem samen uit het Oude en Nieuwe testament en de apocriefe geschriften. De nadruk ligt niet op het uiteindelijke lot van de mens in de dood, maar is veel meer een troostende meditatie voor de nabestaanden, met de liefde als middelpunt. Op die manier is het dus een allesbehalve expliciet Christelijk requiem, maar een met grote menselijke universaliteitswaarde.
Het zevendelige werk is symmetrisch qua structuur. De hoekdelen ('Selig sind...') zijn vormelijk gelijkaardig en staan ook in dezelfde pastorale toonaard. Ze vormen als het ware een raamwerk. Het tweede en zesde deel zijn de meest complexe en zijn geschreven in mineurtoonaarden. De drie middendelen ten slotte vormen lyrische intermezzi. Puur dramaturgisch gezien bevat 'Ein deutsches Requiem' ook alle elementen van het klassieke requiem, waarbij het hoogtepunt van het laatste oordeel in deel zes gesitueerd is. Brahms bestudeerde en hield van de muziek van Bach en Schütz en hun invloed is zonder twijfel aanwezig, naadloos vermengd met een eigen stijl en diepe emoties. Een prominent voorbeeld van de synthese tussen oud en nieuw is het gebruik van fugatische principes. Deze worden op meer dramatische wijze gebruikt dan bij Bach, eigenlijk zoals in Beethovens 'Missa Solemnis'.
Järvi's samenwerking met Angelich in het tweede pianoconcerto van Brahms was uitmuntend, met een prachtig uitgebalanceerde orkestklank vertrekkend uit prominente bassen. Dit is nu veel minder het geval. Het organisch karakter van deze muziek en de grote innerlijke eenheid ontbreken vaak en worden vervangen door een wat overspannen klank. Dat zou kunnen liggen aan de strijkers die wat scherp klinken, maar vooral aan het koor dat densiteit en warmte mist. De dramatische kracht zowel als de zachte melancholie moeten vanuit een grote natuurlijkheid voortkomen, zoals in de recente opname met Nikolaus Harnoncourt met de Wiener Philharmoniker en het Arnold Schönberg Chor. Qua balans, helderheid en tempo-gevoel kan Järvi's versie ook niet wedijveren met die van Simon Rattle met de Berliner Philharmoniker en het Runfunkchor Berlin.
De solisten Natalie Dessay en Ludovic Tézier zijn wel heel goed op dreef en verlenen de opname meer glans. Het "Ihr habt nun Traurigkeit" van Dessay kan gerust het hoogtepunt van de cd genoemd worden, ook al omwille van de prachtige prestatie van de blazers. Tézier kan zich niet meten met de invoelbaarheid van een Thomas Hampson (Harnoncourt) of Thomas Quasthoff (Rattle), maar toont zich toch een heel goed Brahmszanger. Deze topsolisten figureren kortom in een degelijke opname van een meesterwerk dat recent echter in betere versies te krijgen is.
