Met Pasen voor de deur worden de schijnwerpers traditiegetrouw gericht op de Mattheuspassie, het ongeëvenaarde magnum opus van J. S. Bach. In dit drie uur durende oratorium heeft Bach het lijdensverhaal van Jezus naar het evangelie volgens Mattheus muzikaal uitgewerkt. Onder invloed van de authenticiteitsrage en de belangstelling voor de historische uitvoeringspraktijk is dit werk al op diverse manieren benaderd door de grote dirigenten, waarbij er een duidelijke tendens waarneembaar is naar steeds kleinere orkesten en koren. Nadat o.a. Philip Herrewege en Harnoncourt de bezetting al flink hebben uitgedund, brengt Paul McCreesh deze passie met een minimum aan middelen. In plaats van een dubbelkoor en twee orkesten, opteert hij voor twee vocale kwartetten voor de koorpartijen en twee kamerorkesten met een kleine bezetting. De aria's en de rol van evangelist en Jezus worden eveneens door de solisten uit de kwartetten vertolkt. Daarnaast is het gebruik van een barokorgel heel opmerkelijk, in plaats van het gebruikelijke orgelpositief. Uiteraard kan er uitvoerig gediscussieerd worden over de zin van een dergelijke aanpak en over de historische juistheid en relevantie, maar dit is eerder voer voor historici en musicologen. Wat de luisteraar interesseert is of deze klankbenadering anno 2003 een nieuw en verhelderend licht kan werpen op dit fascinerende werk.
Al van bij het beginkoor is duidelijk wat het grote voordeel is van het werken met een kleinere bezetting. Het ensemble heeft een grotere beweeglijkheid, vocalisten en orkest spelen vlot op elkaar in en de koorpassages klinken heel transparant. Een van de argumenten die McCreesh hanteert voor zijn minimale aanpak is dat er een betere balans ontstaat tussen de zangers en het orkest, maar dat is vooral bij een live-uitvoering van belang. In een opnamestudio kan er immers veel worden bijgewerkt. Ook de verzengende koorpassage "Sind Blitze, sind Donner in Wolken verschwunden", waar de beide koren vlug op mekaar moeten kunnen inpikken, wordt hier heel accuraat en in een snel tempo uitgevoerd. De kleinschalige aanpak heeft echter ook een keerzijde. De evocatie van het passieverhaal is minder overtuigend waar 'het volk' Jezus aanklaagt. Door het ontbreken van een koor krijg je niet die indruk van een opstandige menigte en heeft het niet de emotionele diepgang van een kooruitvoering. Ook de koralen met hun beschouwende teksten missen die extra spirituele dimensie.
Mark Padmore en Peter Harvey zijn overtuigend in hun rol van respectievelijk evangelist en Jezus. Vooral de mezzosopraan Magdalena Kozena kan bekoren, hoewel de altaria's soms iets te laag zijn om haar stem goed te laten uitkomen.
De aria's 'Ich will dir mein Herze schenken' en 'Gebt mir meinen Jesum wieder' worden afgehaspeld in extreem snelle tempi die de solisten onvoldoende tijd en rust geven en waardoor de nodige expressie achterwege blijft. Vooral de interpretatie van mezzosopraan Susan Bickley is te vlak om te kunnen ontroeren.
Ondanks de vele mooie momenten en de al of niet gefundeerde historische argumentatie, laat deze uitvoering toch geen al te grote indruk na. Door de vaak snelle tempi lijdt de uitvoering aan een gebrek aan rust en religieuze contemplatie. Minder is blijkbaar niet altijd meer.
Meer over Johann Sebastian Bach
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
