Denk aan een familie. Een familie die Bach speelt. Ze hebben geen bloedband, zoals de Kuijken-familie. Wel een geschiedenis samen. Als een niet eens zo bekend ensemble hebben ze hun schouders een aantal jaar terug immers onder een Bach-project gezet. Inzet? Alle "missae breves" opnemen, waaronder de korte versie van de mis in B, waarvan de componist een compacte versie in 1733 voltooide. Als vrienden zetten ze na drie schijfjes een punt achter het project. Om meteen aan een volgend te beginnen, namelijk een opera van Rameau met gevoel voor authenticiteit in te blikken, weliswaar gegrondvest op hedendaagse esthetische principes. Het verhaal van Pygmalion had kort kunnen zijn, maar momenteel heeft het er alle schijn van dat het een lange historie zal worden. Dat heeft het ensemble onder meer te danken aan bezieler en dirigent Raphaël Pichon, die oog en oor heeft voor repertoire dat zich buiten de platgetreden paden bevindt. Natuurlijk zijn de Bach-missen elk voor zich meesterstukken – geen mens die dat zal ontkennen. Een dirigent die zich wil profileren, zou echter de neiging kunnen hebben meteen naar de klassieken te grijpen. Niet zo voor Pichon, die begrijpt dat Bach alleen vanuit de intimiteit van deze korte missen, waarin het genie van de ettelijke cantates op een behoorlijk geconcentreerde manier samenkomt, de kers op de taart kon zetten, in de vorm van de Hohe Messe.
Aan de Bach-missen beginnen, betekent in eerste instantie een berg vragen moeten beantwoorden. Hoe zullen koor en ensemble zich tegenover elkaar verhouden, bijvoorbeeld? In tal van lezing worden beide apparaten als afzonderlijke krachten aangewend, waarbij hun versmelting op geregelde tijdstippen een synergetische energie vrijstelt, iets waaraan Bachs contrapuntische idioom vanzelfsprekend ten grondslag ligt. In plaats van de gelaagde koorpartijen als een slang door de orkestpartituur te laten glijden, plaatst Pichon haar in de buik van het ensemble. Kortom worden de stemmen als soepel instrumentarium gebruikt: er is geen sprake van een tweeledigheid, waardoor deze verklankingen ook elke artificiële frictie of spanning ontberen. Het continuo behandelt de dirigent evenzeer niet springerig of jachtig: het is vanuit de natuurlijke harmonie die de partituur uitwasemt, dat Pichon haar in al haar naturel gewoon aanwezig laat zijn. Voor het instrumentale gedeelte van het ensemble is "stijlgevoeligheid" overigens een kernwoord: gevrijwaard van effecten zweert Pichon bij een hartverwarmende ensembleklank. Hij zou gerust meer aan tekstexpressie kunnen doen, maar zogezegd muzikale naalden in de huid van de luisteraar te porren, interesseert hem niet. Hij wil vooral de devote en energieke gesteldheid van de muziek in ere houden, en de beste weg daar naartoe is, zoals hier duidelijk wordt, respect.
Drie cd's lang, samen ongeveer drie uur muziek, weet Pichon via respect de essentie van deze muziek aan te boren. Een elementair aspect van die essentie is enerzijds devotie, die vooral de vocalisten zonder vertoon van hun kunnen, hebben ingezongen. Ze halen Bachs meesterwerken uit de wolken door zich op enkele aardse onvolkomenheden en nadrukkelijke ademhalingen te laten betrappen, maar laat dat dan ook het enige zijn dat op dit vijfluik valt af te dingen. De energie die Pichon namelijk vrijstelt, alweer mede dankzij vocalisten die zich kwetsbaar opstellen door niet vanop een veilige afstand te interpreteren, stemt tot verbijstering. Dat iemand die een aantal jaar geleden nog een nobele onbekende was inmiddels al vergeleken mag worden met Bach-specialisten als Ton Koopman en Philippe Pierlot, wil heel wat zeggen. Als integrale van Bachs "missae breves" mag deze bundeling zonder twijfel een van de meest geslaagde van het laatste decennium heten, al is het jammer dat label Alpha voor de boekjes bij de cd's verwijst naar haar website. Maar wie Bachs muziek graag aangrijpt om te vluchten uit een wereld die geconcentreerd is rond digitale media – want ja, ook daarvoor is deze muziek uitermate geschikt – kan van dit bescheiden verzameldoosje ook genieten zonder historische kadrering van de vijf parels.
