Bach schreef vijf passies tijdens zijn leven, maar slechts twee daarvan zijn bewaard gebleven: de Johannes- en Mattheuspassie. De Mattheuspassie beschouwde Bach duidelijk als een van zijn meest waardevolle composities en verwees er dan ook naar als de 'Grosse Passion'. Ton Koopman dirigeert dit werk in een opname van een concert uit 2005 met het Amsterdams Barokorkest en –koor.
Het werk dateert uit Bachs tijd als cantor in Leipzig. Een passie is gebaseerd op de tekst van één van de vier evangeliën, die 'verteld' wordt in een lange reeks recitatieven. De tekst wordt afgewisseld met aria's, duetten of koralen die subjectief commentaar geven op de gebeurtenissen in het passieverhaal. De Mattheuspassie heeft een duistere, treurende ondertoon, met een dramatiek die ten top gedreven wordt wanneer Christus aan het kruis stemt. De droevige sfeer wordt pas verbroken door de feestelijke cantates die drie dagen later, op paasdag uitgevoerd werden.
Ton Koopman kiest voor een meditatieve, ingetogen uitvoering, waarbij uiterlijk vertoon plaats moet maken voor een subtiele tekstinterpretatie. Natuurlijk worden klassieke muzikale effecten, harde tremolo's, of drukke koorpartijen zoals in het koorgedeelte 'sind Blitze, sind Donner in Wolken verschwunden' of als bij Jezus' dood volgens het evangelie het fronton van de tempel doormidden scheurt, niet vermeden. Maar zelfs daar speelt Koopman niet echt op (ritmische) kracht.
Bij de keuze van de evangelist werd gekozen voor tekstverstaanbaarheid. Zo kan de luisteraar zonder cd-boekje het passieverhaal moeiteloos volgen aan de hand van de recitatieven van tenor Jörg Dürmüller. Jammer genoeg bezit hij niet de rijkste stem. Vooral zijn hoge of sterke noten klinken bijna altijd gespannen en alsof ze net haalbaar waren. Dit contrasteert wanneer hij een 'dialoog' aangaat met Ekkehard Abele, die met zijn rijke stem Christus vertolkt. Sopraan Cornelia Samuele mengt erg goed in de duetten. Haar prestatie in de (toegegeven, bijzonder moeilijke) aria 'Aus Liebe' is dan weer minder goed, door de ijle, wat merkbaar moeizame manier waarop zij deze muziek zingt. De drie andere solisten zingen erg goed, maar alt Bogna Bartusz valt op met haar warme stem, die precies de juiste hoeveelheid vibrato bezit om erg expressief te kunnen zijn.
Het koor, verdeeld in twee groepen en een jongenskoor, vervult een dubbele rol in de Mattheuspassie. Enerzijds geven zij sereen commentaar bij het passieverhaal in een aantal koralen, anderzijds vervullen zij de rol van opgezweepte menigtes: het Joodse volk, Romeinse soldaten of farizeeërs. Met een scherpe articulatie en duidelijk afgelijnde inzetten voeren ze vooral deze laatste rol goed uit. Anderzijds lijdt de verstaanbaarheid meer in de koralen, al is dit een kwaal waar wel meer opnames last van hebben.
Op enkele intonatiefoutjes na (dit is dan ook een live-opname), speelt het orkest erg verzorgd. De grote groep strijkers zorgt voor een egale, brede klank die minder aan de traditioneel poignante klank van een barokensemble doet denken. De hobo's vallen wel wat zwakjes uit, maar dat wordt meer dan goed gemaakt door de muzikaliteit van de blokfluiten, die in verschillende aria's de solist ondersteunen.
Dit is over het algemeen een erg goede opname van de Mattheuspassie, en eentje die vooral een hechte dramatische eenheid weet te smeden. Perfect zijn deze twee cd'tjes niet, maar zeker de moeite waar voor elke Bach-liefhebber.
Meer over Johann Sebastian Bach
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
