In een reeks die hoogtepunten uit het oeuvre van bekende componisten presenteert, komt platenlabel Decca nu op de proppen met een cd die gewijd is aan de Tsjechische componist Leos Janacek. Het is een verzameling met oudere opnames van drie orkestwerken: de vijfdelige ‘Sinfonietta’, het symfonische gedicht ‘Taras Bulba’ en de orkestsuite uit ‘Het Sluwe Vosje’. De muziek werd ingespeeld door de Wiener Philharmoniker en gedirigeerd door Charles Mackerras.
Hoewel Janacek niet zo veel jonger was dan zijn collega en landgenoot Antonin Dvorak, kwam Janaceks grootste productiviteit als componist er pas na de eerste wereldoorlog. Zijn bekendste werken behoren dus zonder meer tot de twintigste eeuw en dat is goed hoorbaar, in de fantasierijke behandeling van hout- en koperblazers bijvoorbeeld, in zijn kleurrijke, nooit zuiver tonale harmonieën of in de caleidoscopische, verknipte manier waarop hij met volksmuziek omgaat.
De opnames, uit 1981 voor de Sinfonietta en Taras Bulba en 1986 voor de operasuite, zijn niet meer echt recent maar daar hoort een luisteraar weinig van. Een moderne opname zou, zeker in de luidere passages een meer krachtige orkestklank laten horen, maar daar kan met een goede afregeling van een stereo wel wat aan gedaan worden. De opening van de ‘Sinfonietta’, met zijn samengebalde massa koperblazers, blijft indrukwekkend. De Wiener Philharmoniker bezit niet die uitbarsting van rauwe energie die men bij, bijvoorbeeld, London Symphony of Chicago Symphony zou horen maar Janaceks muziek klinkt er hier niet minder impressionant door.
De passages die op volksmuziek geënt zijn, komen daarenboven erg charmant over. Het vergt een diep gewortelde muzikale traditie om de simpele onschuld van Janaceks Boheemse of Tsjechische muziek weer te geven en de muzikanten van de Wiener Philharmoniker doen dat uitstekend. Het is ook niet gemakkelijk om in deze vaak fragmentarisch opgebouwde muziek een romantische lyriek terug te vinden maar delen als het ‘Moderato’ in het derde deel uit de ‘Sinfonietta’ bezitten een grandeur en tragiek die doorgaans niet met Janacek geassocieerd wordt. De orgelpassages uit ‘Taras Bulba’ zitten ook goed, met een gezonde balans tussen orkest en orgel, dat opvallend teder en vanuit de verte klinkt.
‘Taras Bulba’ en de ‘Sinfonietta’ zijn bekende werken die gemakkelijk op cd terug te vinden zijn. De orkestsuite uit zijn opera ‘het Sluwe Vosje’, ‘Příhody lišky Bystroušky’ in het Tsjechisch, is wat deze verzameling uniek maakt. De suite werd niet door Janacek maar door dirigent Vaclav Talich samengesteld en bestaat uit twee instrumentale tussenspelen uit de opera. Het introduceert de magische natuurwereld van de opera, met delicate houtblazermelodieën en wonderlijke harmonieën die onmiddellijk als Janacek herkenbaar zijn. Het tweede deel, een ‘Andante’, laat bovendien ook een Janacek horen die vriendelijke, breed opgebouwde melodieën schrijft, ver verwijderd van de vele tempo- en karakterwisselingen in de ‘Sinfonietta’ of in ‘Taras Bulba’. Het is een originele afsluiter voor deze plaat, die op die manier niet slechts een “best-of” verzameling wordt, maar ook voor kenners wat nieuws te bieden heeft.
