De titel van La Forza del Destino spreekt voor zich : het Lot is onontkombaar. Verdi schreef deze opera in en voor Sint Petersburg en baseerde zich op een toneelstuk van de Spaanse hertog de Rivas. Later, voor de uitvoering in Milaan, maakte hij drastische veranderingen in de muziek : hij veranderde de korte prelude in een langere ouverture, wisselde twee scènes om zodat de derde akte op een ensemble-scène eindigt en uiteindelijk veranderde hij ook de volledige slotscène. de eerste versie is echter niet alleen trouwer aan het stuk van Rivas, maar is ook dramatisch sterker. Het is deze eerste Sint Peterburg-versie die deze opname presenteert.
Wat meteen opvalt aan deze opname, is de prélude. Alle thema's komen er in voor: de drie slagen van het Lot, de rumoerige motieven in de strijkers, het klagend thema in de hobo. Maar deze prelude duurt geen tien minuten zoals de ouverture die Verdi later schreef. John Matheson, de dirigent, neemt het tempo echter iets te strikt op, zodat het net lijkt alsof er een metronoom voor het orkest staat in plaats van een dirigent van vlees en bloed. Met de drie slagen van het Lot, gespeeld door de kopersectie, vallen trompetten en trombones meteen op met hun te scherpe en snijdende klank. Wat later zullen vooral de trombones in tuttipassages echt te luid en bijna grotesk klinken, wat ongelooflijk storend is.
Verdi blijft in deze versie van La Forza del Destino meer trouw aan het originele stuk dan in zijn tweede versie. Hier zijn veel meer doorgezongen recitatieven die soms bijna vervelend zouden kunnen worden, ware het niet dat Verdi erg goed spanning weet op te bouwen door het karakteristieke lotsmotief steeds op andere manieren in de orkestpartij te verweven. De muziek vloeit wat minder, maar de dramatiek wordt des te meer behouden. De sfeer blijft altijd de fatale afloop van het verhaal aankondigen. Verdi heeft jaren gedaan over deze partituur en dat is te merken aan de maturiteit ervan. Hoewel Verdi's typische frivole trekjes vaak terugkomen (bijvoorbeeld de vioolpartij die steeds de solosopraan volgt), toch heeft het geheel een soort kracht die dieper gaat dan Verdi's eerdere opera's. Erg ingetogen, serene muziek componeerde Verdi voor de vromere scènes uit de opera : Leonora's gebed, het bidden van de monniken en hun vraag om vergiffenis op het einde van het hele werk. Hij herleidt de begeleiding tot het essentiële - sommige passages zijn zelfs a cappella - en het mannenkoor van de BBC Singers maakt, met zijn ronde klank, een ongelooflijk intieme sfeer. Het einde van de opera is het meest verrassend: in plaats van te eindigen op een tuttipassage in dubbele forte, zoals in de meeste tragische opera's, neemt het geheel na de drie (zelf)moorden af en eindigt alles met het sobere monnikenkoor dat God om vergiffenis vraagt.
De zangers van de cast presteren zeer verscheiden. Martina Arroyo (Leonora) klinkt in het begin wat zwaar, maar de bekende aria 'Pace, Pace, mio Dio' zingt ze meer dan voortreffelijk. Ze beschikt over een rijke stem waarin ze erg veel emotie in kan leggen. Van de verschillende bassen van de cast (de Markies, Carlo en Padre Guardiano – Vader Overste) is Don Garrard (Padre Guardiano) veruit de beste. Een echte diepe bas met mooie nuances en een natuurlijke vibrato. Peter Glossop (Carlo) valt echt tegen, want ondanks zijn mooie stem stoort zijn te grote vibrato erg veel. Kenneth Collins (Alvaro) is dan weer een uitstekende tenor, met een mooie, ronde hoogte dat nooit 'gepusht' klinkt. Janet Coster (Preziosilla) doet dan weer interpretatief zeer gekke dingen.
Het is een opname met veel ups en downs. Het werd live opgenomen in 1981 en digitaal geremastered, maar bij deze remastering is duidelijk wat mis gelopen. Het orkest klinkt te vaak te luid ten opzichte van de zangers en het koor, en de trombones hadden twee keer zo stil mogen zijn. Het heeft dan weer wat meer waarde omdat het de allereerste versie van La Forza del Destino presenteert, iets wat zelden opgenomen werd. Het is dan ook spijtig dat het net aan kwaliteit verliest door de remastering. Ook de vertolkers zijn niet allemaal van hetzelfde niveau. Maar zoals alle cd's van Opera Rara is de uitgave netjes verzorgd met een drietalige vertaling van het libretto. Voor wie de Milanese versie goed kent, blijft deze Sint Petersburg-versie evenwel een ontdekking.
Meer over Giuseppe Verdi
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
