Iets meer dan een jaar geleden heeft het Concertgebouworkest afscheid genomen van hun chef Riccardo Chailly. Op operagebied vond dat afscheid plaats in juni 2004, met een voorstellingenreeks van Verdi's Don Carlo in de Nederlandse Opera te Amsterdam. Van zo'n evenement kon een dvd onmogelijk uitblijven.
Voor deze uitvoering is, uit de vele versies die van 'Don Carlo(s)' bestaan, gekozen voor Verdi's herwerking uit 1884. In die versie is een hoop muziek geschrapt en is de tekst van Frans naar Italiaans vertaald. Zo begint het verhaal hier op het ogenblik van het huwelijk tussen koning Filips II en Elisabeth, de voormalige verloofde van Filips' zoon Carlo. De originele versie daarentegen, begint met een lange liefdesscène tussen Elisabeth en Carlo. Daarna draait de opera vooral rond de conflicten tussen de drie protagonisten: Elisabeth, Carlo en Filips. Verdi zou natuurlijk Verdi niet zijn moest ook deze verkorte versie niet een ontelbaar aantal sublieme bladzijden muziek bevatten. Carlo's aria 'Io la vidi', waarin hij Elisabeth bezingt, is hier maar één voorbeeld van. De lyrische melodie in de zangstem gecombineerd met de klarinetsolo passen perfect bij de intieme sfeer waarin Carlo herinneringen aan vroeger oproept. Ingetogen momenten als dit wisselen af met scènes vol dramatische kracht, zoals het duet waarin Filips en de Groot-Inquisiteur discussiëren over de macht van de kerk. Vanuit een laag en langzaam motief bouwt Verdi de spanning meer en meer op tot aan Filips' vertwijfelde uitroep "Moet de troon steeds buigen voor het altaar?".
Regisseur Willy Decker laat alles afspelen in een grijs eenheidsdecor: het mausoleum van Filips. De beslotenheid daarvan past vaak perfect bij de beklemming in muziek en tekst, maar werkt niet altijd. Wel helemaal overtuigend is de personenregie, waarin elke blik die iemand werpt of elke stap die hij zet steeds zinvol is. Het beste voorbeeld daarvan is Rolando Villazón, wiens vertwijfeling en bijna paranoïde zenuwachtigheid helemaal passen bij Don Carlo. Bovendien zingt hij met perfecte technische beheersing en aangrijpende Italiaanse passie. De stugheid van Robert Lloyd als Filips tegenover hem illustreert perfect de gebroken relatie tussen vader en zoon, die er uiteindelijk toe zal leiden dat Carlo zich neersteekt. Lloyd's warme vertolking behoort tot het indrukwekkendste wat deze cast biedt. Enig minpunt is Amanda Roocroft als Elisabeth. In deze moeilijke rol moet ze duidelijk druk leggen op haar best wel mooie stem, wat in de hoogte vaak voor schrille klanken zorgt. En dan is er Chailly... In de eerste twee akten laat hij zijn kracht de vrije loop, wat jammer genoeg voor een wat brutale en ongenuanceerde klank zorgt. Vanaf de aangrijpend gespeelde cellosolo waarmee Filips' aria in akte drie begint, verandert hij. Plots is er ruimte voor dynamische contrasten en brengt Chailly veel meer spanning in de opbouw van de scènes zodat alle kwaliteiten van het Concertgebouworkest te voorschijn komen.
Een interessante bonus op de dvd is een documentaire waarin zowel regisseur, dirigent als zangers aan het woord komen. Zij geeft de nodige achtergrondinformatie om ten volle te genieten van een uitvoering die vooral door Rolando Villazón en Robert Lloyd de moeite loont.
Meer over Giuseppe Verdi
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
