Zowat alle van oorsprong rebelse muziekstijlen zijn in de loop der tijd ingehaald door de mainstream en commercie. Alleen de vrije improvisatie heeft nog niets van zijn pittig karakter verloren, en dat na ongeveer een halve eeuw. Daar heeft de gehanteerde muzikale taal, die vormeloosheid als ultieme vorm vooropstelt, natuurlijk alles mee te maken. Pianist Fred Van Hove, Antwerpenaar en pionier in het genre, is ondertussen de zeventig voorbij maar is nog steeds erg actief. Samen met collega-veteranen Paul Dunmall (tenorsax), Paul Rogers (contrabas) en Paul Lytton (drums) schopte hij in 2008 keet op het Europa Jazz Festival in Le Mans.
“Attention concert unique et incontournable !”, zo werd dit evenement aangekondigd op de festivalaffiche. De leden van dit kwartet hadden dan ook nog nooit in deze formatie samengespeeld, hoewel ze elkaar zowat dertig jaar kenden. Op initiatief van Paul Rogers, die hiermee de pas overleden Paul Rutherford wilde eren, werd de groep een feit. Rutherford was een van de belangrijkste trombonisten uit de eerste generatie vrije improvisatiemusici. Hij maakte in de jaren zestig en zeventig onder meer deel uit van het Globe Unity Orchestra en het London Jazz Composers Orchestra, twee grote bands waar bijvoorbeeld ook Dunmall en Lytton bij betrokken waren.
Over het repertoire moest niet te veel worden nagedacht want deze oude rotten creëerden naar gewoonte hun muziek ter plaatse, als zogenaamde spontaneous composers. Eén langgerekte improvisatie en een toegift van een kwartier, dat kreeg het publiek die dag op het bord. Het geweld waarmee deze bende vanaf eind jaren zestig tegen de schenen schopte is vrijwel verdwenen. Uiteraard kan deze muziek nog steeds ernstig confronteren door haar pittig karakter maar de taal is duidelijk minder bruut geworden. De opvallende bundels bijeen geprakte tonen van de piano bijvoorbeeld maken meer en meer plaats voor sprankelende pianotapijten, die weliswaar nog kunnen snijden als een mes.
Paul Dunmall deelt misschien nog het meest van al de prikjes uit. Zijn korte, gemene saxofoonschokken zorgen voornamelijk voor een grillige dynamiek. Maar hij laat zich ook wel eens verleiden tot een melodieus spelletje, wat na twintig minuten improviseren tot een magnifiek resultaat leidt. Voor wie er nog aan twijfelde of dit wel echt goeie musici zijn is het een wake-up call van jewelste, want dit is van een erg eenvoudige schoonheid die niemand kan ontkennen.
Het valt op hoe de groep alles op een organische manier laat evolueren. Er zijn geen verborgen agenda’s of opdringerige ego’s. De toevallige samenklanken en niet de individuele ideeën van de musici genereren de muzikale ideeën. Zo mondt een percussief pingpongspelletje via een opeenstapeling van resonanties uit in een indrukwekkende trilling of worden de boventonen geproduceerd door cimbalen, door Rogers en Dunmall mee in het tonaal vrije veld betrokken.
Dit is niet zomaar een verzameling bij elkaar gegooide legendes, maar wel degelijk een supergroep in de beste betekenis van het woord. Vooral Fred Van Hove verrast met brede, ambitieuze en vaak zelfs kleurrijke partijen. Verplichte kost voor de freaks!
Meer over Fred Van Hove / Paul Dunmall / Paul Rogers / Paul Lytton
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
