'Dialogues des Carmélites', gecomponeerd in 1957, is de omvangrijkste opera van Francis Poulenc (1899-1963). Het verhaal van 'Dialogues' vertelt over een Karmelietenklooster waarvan de kloosterlingen tijdens de Franse revolutie eerst worden gearresteerd en vervolgens terechtgesteld. De aangrijpende partituur die Poulenc bij dit verhaal schreef wordt in deze uitvoering, gefilmd in de Milanese Scala in 2004, meesterlijk gediend door een schare uitstekende solisten en door topdirigent Riccardo Muti. Voeg daarbij een simpele, quasi minimalistische regie – die echter uiterst efficiënt is – en er ontstaat een dvd die niet te missen valt.
Het verhaal van de 'Dialogues' focust vooral op Blanche de la Force. Zij tracht haar angsten te ontvluchten door het klooster op te zoeken. Langzaamaan vindt Blanche er haar plaats, maar tegelijkertijd komt ook de druk van de Franse revolutie opzetten. Religieuze verzamelingen zijn immers strafbaar, waardoor de nonnen eerst opgesloten en uiteindelijk geguillotineerd worden. 'Dialogues' biedt Poulenc eens te meer de mogelijkheid om zich van zijn sterkste kant te laten zien. Als geen ander lukt het hem om subtiele, melancholische melodieën te schrijven die wel érg dicht bij de logica van de spreektaal aanleunen. Naast die zin voor lyriek zijn het vooral de typisch Poulenciaanse harmonieën die opvallen: aan de oppervlakte lijkt er een tonale grond te zitten, maar toegevoegde dissonanten of verrassende wendingen zetten de luisteraar steeds maar weer op het verkeerde been. Poulenc kleurt die harmonieën in door een uitzonderlijk orkestratietalent. De dreigende kopers in de slotscène, de passionele strijkerslyriek in het duo tussen Blanche en haar broer, het zijn maar enkele voorbeelden van Poulencs fijnzinnige dramatische feeling. Al dit moois wordt erg verfijnd en gevarieerd vormgegeven door het orkest van de Scala en hun toenmalige chefdirigent Muti, voor wie deze Franse opera een opvallende zijsprong is binnen zijn normaal gezien erg op de Italiaanse opera gerichte repertoire. Hij betovert de luisteraar onder meer door fluisterzachte pianissimi, een transparante orkestklank en door een ontegensprekelijke feeling voor Poulencs breekbare melodieën. Zijn kleurrijke, dynamisch erg gevarieerde vertolking wordt versterkt door de aandacht die hij heeft voor zijn zangers: elke ademhaling of minuscule frasering wordt door Muti perfect opgevangen. De cast die hij ter beschikking heeft is bovendien erg homogeen. Enkel de al té ongefocuste stem van Barbara Dever – die zuster Marie vertolkt – valt ietwat uit de toon. Beklijvende prestaties worden geleverd door de kristalhelder zingende Dagmar Schellenberger als Blanche de La Force en door de warme, passionele tenor Gordon Gietz in de rol van haar broer. De diepste indruk wordt echter nagelaten door veterane Anja Silja – zij debuteerde al in 1956! – die een aangrijpende oude priores neerzet. Haar stem klinkt misschien niet meer even fris als enkele jaren geleden – wat eigenlijk wel past bij de rol van een priores op leeftijd - maar de combinatie van haar doorleefde vocale vertolking met haar uiterst overtuigend acteren maakt van haar sterfscène aan het eind van het eerste bedrijf het hoogtepunt van deze dvd.
De regie van Robert Carsen draagt bij aan het succes van deze opvoering. Hij gebruikt weinig decor, maar creëert met die weinige middelen enkele wondermooie effecten, zoals bij voorbeeld een betoverend bloementapijt aan het begin van het tweede bedrijf. Ook de eenvoud waarmee hij de volkse massa langzaam maar zeker op de nonnen laat afkomen is erg indrukwekkend. Het moge duidelijk zijn: deze dvd is een absolute voltreffer, die Poulencs meesterwerk alle eer aandoet!
Meer over Francis Poulenc
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
