Antonin Dvorak schreef tien opera’s tussen 1870 en 1904 maar enkel ‘Rusalka’ wordt met enige regelmaat opgevoerd. Het is Dvoraks voorlaatste opera en grijpt terug naar een favoriet thema uit de Slavische sprookjeswereld: de waternimf Rusalka die uit liefde voor een menselijke prins haar feeënbestaan opgeeft, een beetje naar analogie van Hans Christian Andersens sprookje ‘De Kleine Zeemeermin’. En net zoals het Deense sprookje, eindigt ook ‘Rusalka’ tragisch, wanneer Rusalka’s prins voor een buitenlandse prinses kiest, door die prinses afgewezen wordt en sterft wanneer hij ten langen leste Rusalka terugvindt.
De huidige cd werd live opgenomen tijdens het Engelse Glyndebourne operafestival in 2009. Als dirigent werd iemand aangesproken die Dvoraks muziek door en door kent en die persoon is Jiri Belohlavek, als chef-dirigent van het BBC Symphony Orchestra geen onbekende figuur in Engeland en bovendien iemand die onvermoeibaar de Tsjechische muziekcultuur in het buitenland promoot. Hij zorgde aan het hoofd van het London Philharmonic Orchestra voor een heerlijk verstaanbare, toegankelijke en meeslepende uitvoering die nog jaren als referentieopname mag dienen!
De cast bestaat uit zangers die vertrouwd genoeg zijn met Dvoraks Tsjechische libretto en het hoeft niemand te verbazen dat dit dus een van de meest verstaanbare ‘Rusalka’ uitvoeringen is die op cd terug te vinden zijn. Wie zoals de meeste buitenlandse luisteraars geen Tsjechisch spreekt moet natuurlijk nog steeds met het cd-boekje volgen maar een nadruk op dictie zorgt in de eerste plaats ook voor comfortabel zittende zanglijnen waarbij het orkest de zangers niet overstemt en de zangers zich niet hoeven te forceren. Zwakke plekken vindt men dan ook gelukkig niet in deze cast, die een over de hele lijn erg genietbare en toegankelijke prestatie neerzet.
Rusalka zelf (Ana Maria Martinez) is een volbloed dramatische sopraan die haar rol overtuigend leven kan inblazen. Ze combineert een gevoel voor tragiek en een bewogen manier van zingen met een verstaanbare tekstvoordracht, iets wat niet elke andere zangeres voor elkaar zou kunnen krijgen. Ze kan haar zang wat onrustig doen klinken, zelfs op momenten die anders kalmer gezongen worden, zoals het begin van Rusalka’s grote aria in het eerste bedrijf. Dat is het gevolg van haar geladen stemkleur, niet van tempi of nootplaatsing want beiden komen beheerst over.
Rusalka’s vader, de watergeest (Vodnik) wordt vertolkt door bas Mischa Schelomianski, die een getormenteerd en wat instabiel personage neerzet dat in zijn grote aria in de tweede akte heel gevoelig om zijn verloren dochter rouwt. Brandon Jovanovich is een heroïsche prins die zijn machtige stem met veel effect laat weerklinken, bijvoorbeeld in het bedaarde duet ‘Vidino Divna’ aan het eind van de eerste akte. Het is prachtig om te horen hoe operazangers als hij deze ‘Rusalka’ toch laten ademen door Dvoraks muziek een zin voor structuur, vlotheid en frasering mee te geven. De rol van buitenlandse prinses die roet in het eten komt strooien, valt te beurt aan sopraan Tatiana Pavlovskaya, die een wild en onberekenbaar personage vormgeeft met een krachtige stem en veel vibrato op haar zanglijnen.
Ook de kleinere personages, zoals de drie nimfen aan het begin van de opera of de verscheidene dienaars in het paleis van de prins zingen hun rollen uitstekend en passen perfect in de begeleiding van het London Philharmonic Orchestra.
En in die rol mag het London Philharmonic Orchestra schitteren, van de prachtige harpsoli die het feeërieke van het verhaal inkleuren tot de evocatieve blazers, die afwisselend de juiste romantische of feestelijke sfeer inzetten. De ouverture vormt zo een prachtig staaltje beweeglijk, flexibel muziekmaken. De introductie tot de tweede akte bezit alle eenvoudige charme en zin voor melodie van Dvoraks symfonische gedichten, die trouwens korte tijd na ‘Rusalka’ geschreven werden en eveneens teruggrijpen op Slavische sprookjes. Dirigent Jiri Belohlavek zorgt er voor dat zijn orkest kort op de bal kan inspelen op de zangers zodat het orkest actief betrokken raakt bij de langere, doorgecomponeerde dialogen op scène.
Sterke solisten, goed acteerwerk en een orkest dat zich hoorbaar uitleeft in Dvoraks orkestpartij, vormen hier samen een schitterende opname van Dvoraks bekendste opera. Deze live uitgevoerde ‘Rusalka’ mag beslist nog vele jaren meegaan!
Meer over Antonin Dvorak
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
