De Deens-Duitse barokcomponist Dietrich Buxtehude (1637-1707) is vooral gekend als een van de grote voorbeelden van Johann Sebastian Bach. De geschiedenis zegt dat Bach ooit driehonderd kilometer te voet afgelegd zou hebben om Buxtehude als organist aan het werk te horen. Naast zijn faam als orgelcomponist heeft Buxtehude een omvangrijk vocaal oeuvre nagelaten, met diverse oratoria en een honderdtal cantates. Tot de laatste categorie behoort de zevendelige passiecyclus 'Membra Jesu Nostri', ontstaan in 1680. Jos van Veldhoven en zijn Nederlandse Bachvereniging presenteren er bij Channel Classics een intieme en indrukwekkende versie van.
De titel 'Membra Jesu Nostri' verwijst letterlijk naar de lichaamsdelen van Jezus. Elke cantate uit de cyclus refereert naar een lichaamsdeel: de voeten, de knieën, de handen, de zijde, de borst, het hart en het gelaat. Elk van die delen begint met een instrumentale opening, waarin de verfijning en de stuwende kracht van deze uitvoering onmiddellijk in het oor springen. Van Veldhoven haalt alle dissonanten en verrassende harmonische wendingen naar boven en creëert zo melancholische en diep doorvoelde sferen die een perfecte aansluiting vormen bij het drama van het passieverhaal. Opvallend in de snelle delen is de lichtheid waarmee het contrapunt wordt benaderd; een lichtheid die toch steeds de nodige dramatiek en precisie bewaart. De vijf zangers blinken niet alleen uit door hun solistische sterkte, maar ook door het feit dat ze een volle en ronde ensembleklank creëren en waar nodig ruimte kunnen maken voor elkaar. Het meest overtuigend is de uitvoering in de langzame en expressieve delen. Zo grijpt het lange zesde deel, 'Ad Cor', met zijn combinatie van de zachte instrumentale bezetting (vijf meesterlijk spelende gamba's) en de klagende passie van de zangpartij, van begin tot eind naar de keel.
Van Veldhovens versie van 'Membra Jesu' overtuigt op alle gebied: de aandacht voor lyriek, de gevarieerde fraseringen, de vrijheid binnen het tamelijk strenge kader van deze muziek, het zijn maar enkele van de vele sterktes van zijn doordachte visie. De cantatencyclus wordt aangevuld met 'Fried- und Freudenreiche Hinfarth', dat bestaat uit een instrumentaal deel en een klaaglied voor sopraan, gezongen door Johannette Zomer. Ook hier biedt Buxtehudes muziek de mix van harmonische rijkdom en ritmische eenvoud, gecombineerd met doorvoelde lyriek, al is de sfeer iets minder melancholisch dan in 'Membra Jesu', waarop het een wondermooie aanvulling biedt. Dit is simpelweg een ijzersterke cd.
Meer over Dietrich Buxtehude
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
