Mahlers tweede symfonie is een van de langste en meest omvangrijke werken uit het conventionele klassieke repertorium. Dit werk in vijf delen opent met het symfonische gedicht "Totenfeier". Dit opgewonden en tumultueus deel met grote contrasten wisselt agressieve, onheilspellende en duistere passages af met vredigere en dromerige. Op geregelde tijdstippen is een treurmars hoorbaar, waarbij Mahler opvallend gelijkende bezettingen gebruikt als die van de treurmars in zijn eerste symfonie. Waar het eerste deel de dood vertolkt, vertolkt het tweede deel het aardse leven van de overledene. In de vorm van een ländler, een op een volksdans geïnspireerde melodie, verhaalt deze vlot luisterende, opgewekte melodie met guitige strijkers die zich zowel met pizzicati als met boogwerk in de kijker spelen, de vreugdevolle en eveneens de wat somberdere ogenblikken uit het leven van de gestorvene. Wat spanning en dramatiek betreft is dit deel echter veruit het kalmste. Volgens de toelichtingen van Mahler stelt het derde deel de zinloosheid en de onbenulligheid van het aardse leven voor. Met verwijzingen naar Joodse volksmuziek bouwt dit deel langzaam op naar wat door de componist een "kreet van wanhoop" genoemd zou worden. Aansluitend verwoordt deel vier, met een lied uit Mahlers Des Knaben Wunderhorne, de wens tot verlossing van al het voorgaande en tot toegang tot het eeuwige, gezegende leven. Dit verwoorden gebeurt in de vorm van een smekende en smachtende altsolo, vertolkt door Birgit Remmert. Deel vijf tenslotte verbeeldt de hoop op eeuwig transcendent leven. Het is in dit laatste deel dat Mahler alle symfonische registers open trekt. Met de inbreng van een gemengd koor, een orgel en twee vocale solisten bovenop de reeds aanwezige reusachtige symfonische bezetting van het orkest, zorgt dit meer dan dertig minuten durende slotdeel voor een waardige afsluiter van dit gigantische werk.
Fischer bouwt in deze uitvoering een uiterst gebalanceerd evenwicht op tussen de inherente dramatiek van de muziek en de noodzaak aan een voortdurend stuwende kracht. De geschapen contrasten zijn opvallend, uitgekiend en, zoals het hoort, extreem, maar nooit wordt het belang van de compositie ondergeschikt gemaakt aan het voor de hand liggende effect. Naast deze visie van richting munt deze uitvoering van Fischer ook uit in haar interne dynamische balans. Zowel in de ingetogen kamermuziekachtige passages als in de tumultueuze, bijna apocalyptische tutti passages weet Fischer het voor de gelegenheid kolossale Budapest Festival Orchestra en Hungarian Radio Choir evenwichtig naar een subliem einde te leiden. Fischers keuze van dynamische sequenties zorgt ervoor dat geen enkele instrumentgroep versmacht. Dit zorgt voor een geapprecieerde transparantie doorheen werk, waarbij elk thema of motief de plaats en de benodigde ruimte krijgt om de rol te kunnen vertolken die Mahler hen toegedicht heeft. Opvallend is het feit dat zelfs in uiterst intens klinkende tutti passages, moeiteloos nieuwe thematische lagen toegevoegd worden zonder daarbij de reeds bestaande dynamiek kunstmatig te verstoren.
Naast het innemende dirigeerwerk van Fischer valt ook de kwaliteit van orkest, koor en solisten op. Het koor weet, in een werk waarin de componist zelf mit höchster Kraft als indicatie aan de partituur toevoegde, zich te beheersen en een grandioze klank neer te zetten die volledig overtuigd en nooit over de schreef gaat. Voor het orkest geldt dezelfde opmerking. Het uiterst verfijnde en kwalitatief homogene orkest laat zich op geen enkele zwakheid betrappen. Zowel razende tutti, introverte soli als harmonische en melodische passages worden met stralend meesterschap van elke orkestgroep gebracht.
Fischers uitvoering van Mahlers tweede symfonie is tegelijk emotioneel, doordacht, bevattelijk, meeslepend; ze is, kortom, meesterlijk. Samen met de hoogwaardige opnamekwaliteit zorgt dit voor een opname van wereldformaat. Het vrij sobere en beknopte cd-boekje is het enige kleine minpuntje aan deze uitgave, maar op muzikaal vlak is deze opname een aanrader voor elke rechtgeaarde muziekliefhebber.
Meer over Budapest Festival Orchestra
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
