Voor de Berliner Philharmoniker, een van 's werelds meest gerenommeerde orkesten, in handen kwam van de legendarische dirigent Herbert von Karajan werd het orkest geleid door de Duitser Wilhelm Furtwängler. Uit die periode dateert de serie live-opnames die het Russische label Melodiya recent heeft uitgebracht en waartoe ook deze Brahms-cd behoort. Dat de opnames uit de jaren veertig dateren is meteen ook het enige minpunt van deze cd, maar doorheen die monoklank valt ongetwijfeld te erkennen dat dit uitvoeringen van het hoogste niveau zijn.
Al bij de eerste maten van Brahms' vierde symfonie toont Furtwängler wat zijn grote sterkte is. Loepzuivere, verfijnde frasering en oog voor detail worden in zijn interpretatie gekoppeld aan een meeslepende spanningsopbouw en een onmiskenbaar gevoel voor richting. Door het tempo subtiel te laten schuiven verhoogt hij de dramatiek van het openingsdeel en tovert hij tegelijkertijd alle details van het contrapunt naar boven. Als geen ander treft hij vervolgens de juiste, ietwat contemplatieve toon voor het lyrische Andante, waarin de heerlijk zingende strijkers perfect illustreren hoe meesterlijk Brahms melodieën bouwde. Compleet contrasterend is het speelse derde deel, waarin Brahms opvallend vreugdevol uit de hoek komt, wat Furtwängler benadrukt door met grote accenten de verrassende ritmiek van dit deel uit te spelen. Die ritmische schwung combineert hij met een verfijnd rubato, waardoor ook dit virtuoos Allegro licht en transparant blijft. Transparantie en oog voor de tussenstemmen is ook wat het afsluitende Allegro, een majestueus passacaglia, zo overtuigend maakt. Doorheen de opeenvolgende variaties op het koraalachtige thema is de spanning te snijden en wordt de dynamiek meer en meer opgebouwd tot een grootse, dramatische tutti-uibarsting. Zelfs doorheen de oude, ietwat ruisende klank van deze opname is te horen hoe verbluffend homogeen de blazers van de Berliner presteren. Deze meeslepende uitvoering van de vierde symfonie wordt aangevuld met de variaties op een thema van Haydn. Vooral de bijna sacrale homogeniteit van het thema, een – langzaam koraal – en de zwier van de snellere variaties maken van deze variatiereeks een doordringende luisterervaring.
Ondanks de ouderdom van de opnames is deze Brahms-cd een uniek document, waarin vooral het oog voor detail en voor opbouw bewijzen waarom Furtwängler tot de grootste dirigenten van de voorbije eeuw gerekend wordt.
Meer over Brahms, Johannes
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
