In de negentiende eeuw kende het nationale bewustzijn in de muziek een grote bloei. Waar het symbool daarvan bij ons Peter Benoit is, hebben de Tsjechen (toen nog Bohemers) Antonin Dvorák en Bedrich Smetana. Het beroemdste werk van deze laatste is 'Má Vlast' (Mijn Vaderland), een bundel van zes symfonische gedichten waarin hij zijn thuisland probeert te beschrijven. Dit episch werk is een kolfje naar de hand van het London Symphony Orchestra en Sir Colin Davis, die er op LSO Live een mooie uitvoering van geven.
In elk van de zes delen vertelt Smetana een aan Bohemen verbonden verhaal. Dat gaat van natuurschilderingen over oorlogsgeschiedenis, tot mythes en legenden. Door het herbruiken en door elkaar weven van verschillende thema's verbindt hij alles tot één groot geheel. Een zachte, dromerige inleiding vol gebroken akkoorden in de harp opent 'Vyšehrad', het deel dat genoemd is naar de rots die op de plaats staat waar de Moldau Praag binnenstroomt. 'Vyšehrad' krijgt van Smetana een krachtig thema, dat door zijn homofone accenten de grootsheid van de rots perfect symboliseert. Doorheen het hele deel verwerkt hij het thema op allerhande manieren, en hij laat het ook in andere delen van de cyclus terugkeren. Het overbekende tweede deel, 'Vltava' (De Moldau), schildert de stroom van de rivier Moldau, die op haar kronkelige weg richting Praag passeert langs boerenbruiloften, jachtpartijen en grote stormen. Wanneer de rivier in de stad aankomt en langs de rots 'Vyšehrad' stroomt, combineert Smetana het 'Vyšehrad'-thema met de smachtende hoofdmelodie van 'Vltava'. Door de pastorale sfeer is het vierde deel 'Z českýh luhů a hajůů' (Uit Boheemse wouden en velden) het sterkst aan 'Vltava' verwant. Nog meer dan 'Vltava' is dit een krachtige natuurevocatie. Het verpletterende begin beeldt uit hoe de grootsheid van de natuur indruk kan maken op de mens, maar er is evenzeer ruimte voor de rustieke eenvoud van een polka. Het grote oorlogsgewoel spaart Smetana op voor de slotdelen 'Tábor' en 'Blaník', met een oude Boheems koraalmelodie als hoofdthema. De Boheemse godsdienststrijd die wordt verklankt zorgt voor de duidelijke aanwezigheid van alle nodige gevechtsingrediënten. De strijd tussen de blazers, de razendsnelle loopjes in de strijkers of de onregelmatige accenten zijn maar enkele voorbeelden. 'Blaník' eindigt, na een rustige interlude met hobosolo, in een reusachtige climax, waarin, behalve het thema van 'Tábor' en 'Blaník', nog een keer het magistrale hoofdthema van 'Vyšehrad' terugkeert.
Het London Symphony Orchestra heeft niet voor niets de status van wereldorkest. De hele cd lang maken ze indruk met hun robuuste, stevige orkestklank, waarin alles op zijn plaats zit. Dirigent Davis bouwt elk van de delen mooi op, en behoudt ook de spanningsboog in de cyclus zelf. Het enige bezwaar is dat het af en toe wat té afgeborsteld klinkt. Slavische muziek als deze moét door merg en been gaan. Maar laat die kleine bedenking verder geen hinderpaal vormen. Dit is topklasse!
Meer over Bedrich Smetana
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
