Bach schreef vele Latijnse missen maar geen enkele zo lang als de bekende 'h-moll Messe'. Meer zelfs, de muziekgeschiedenis kent geen missen die zo uitgebreid zijn als Bachs anderhalf uur lang durende meesterwerk. De 'h-moll Messe' is een zogenaamde 'Missa Tota' of volledige mis, die van de volledige liturgie (niet enkel 'Kyrie' en 'Gloria') gebruik maakt. Waarom Bach de 'h-moll Messe' schreef is niet duidelijk: de proporties van de compositie zijn zonder twijfel te groot voor gebruik in een eredienst. Bach verdiepte zich echter in zijn laatste jaren in werken van oude meester uit de renaissance en vroege barok. Wou hij misschien een eigentijdse mis schrijven die de vergelijking met Palestrina aankon?
Frans Brüggen dirigeert het Orkest van de Achttiende Eeuw in deze live-uitvoering in het Poolse Warschau. Het eerste wat opvalt, is de vrij grote bezetting waarmee de mis gespeeld wordt: niet minder dan zestien violen spelen mee, zowat het dubbele van wat doorgaans voor Bach gebruikt wordt. Dat rondt de klank van de strijkers af, die zo meer als groep en minder individueel overkomen.
Het Orkest van de Achttiende Eeuw mag rekenen op een aantal uitstekende instrumentale solisten. De uitvoering van de obligate partijen voor traverso en hoorn verdienen zeker vermelding. De hobo's interpreteren wat droger maar zijn steeds mooi afgewerkt. De grote bezetting zorgt ervoor dat de blazers (en zeker de trompetten) niet zo stevig op de voorgrond staan als gewoonlijk.
Frans Brüggen kiest voor wat trage tempi, zeker aan het begin van de 'h-moll Messe'. Zo klinkt het 'Domine Deus' gezapig en het 'Gratias' heeft zelfs iets bombastisch. Een bij momenten wat bombastische Bach kan echter goed werken, omdat in delen als het 'Qui Tollis' het smekende, slepende van de tekst en van de muziek extra belicht wordt. Terwijl een groots opgezet koor als het 'Cum Sancto Spirito' wat gesatureerd klinkt (een resultaat van een rustig tempo en een grote bezetting) mist ook dat haar grandioze effect niet en andere koren, in het bijzonder het 'Hosanna' en het 'Et Resurrexit' zijn opwindende staaltjes van virtuoos orkestwerk.
Bij de vijf solisten valt de lyrische lezing en grote klank van tenor Jan Kobow op. Altus Patrick van Goethem bezit een helle, soms scherpe stemkleur maar is uitstekend verstaanbaar (net zoals de andere vier solisten trouwens). Hij zorgt voor een prachtige lezing van het 'Agnus Dei' die expressief klinkt en een mooie klank laat horen. Van Goethem neemt risico's met uiterst stille maar prachtig gelukte 'piano' passages. Bas Peter Kooij is de grootste naam van de vijf en zet weinig verrassend een uitstekende vertolking neer, machtig waar nodig (in het 'Quoniam' bijvoorbeeld) en stijlvol en voluit gezongen.
Dit is een mooie, groots opgezette uitvoering van de 'h-moll Messe'. Er is keuze genoeg in de opnames van dit bekende werk en een even recente (her)uitgave van The Sixteen en Harry Christophers (CORO COR 16072) klinkt ook mooi maar wat slanker. De vollere live akoestiek van Frans Brüggens uitvoering valt zeker ook niet te onderschatten.
Meer over J.S. Bach
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
