De cd 'Pro & Contra' bundelt een aantal werken van uiteenlopende aard van de Estse hedendaagse componist Arvo Pärt. Uitgevoerd door het Estonian National Symphony Orchestra onder de leiding van de eveneens uit Estland afkomstige dirigent Paavo Järvi, staan achtereenvolgens het concerto 'Pro & Contra' voor cello en concert, 'Symphony no.1 'Polyphonic'', 'Collage über BACH', 'Perpetuum Mobile', 'Meie Aed' voor kinderkoor en 'Symphony no.2' te beluisteren. Hoewel op deze cd uitsluitend symfonische werken gebundeld zijn, kan uit de titels reeds afgeleid worden dat zowel de bezetting als de stijl van de werken danig zal verschillen.
Beginnend met het celloconcerto genaamd 'Pro & Contra' geeft deze cd een zeer sterk visitekaartje af. De oorsprong van de titel is meteen duidelijk: beginnend met een breed en uitgestreken D-akkoord poneert Pärt zijn "pro"; "contra" is dan het chaotische gevolg van alle twaalf schijnbaar aleatorisch geordende tonen. Na deze klaar en duidelijke introductie start de cellist, hier Truls Mørk, aan de aarzelende verkenning van de mogelijkheden van zijn of haar instrument. Met het ritmisch trommelen op zowat alle delen van de cello, van snaren over hals tot klankkast, met aggressieve korte streken dicht bij de kam en tenslotte met een klagende gestreken arco-melodie, wordt het concerto op gang getrokken. Het eerste deel van 'Pro & Contra' bestaat uit een eerder hoekig verhaal van de cello, afgewisseld met vloeiende, zwalpende interventies van hoge strijkers en houtblazers. In het tweede deel wordt dan opnieuw het "pro" gestalte gegeven door een traditionele barokke akkoordenprogressie van 4 maten. Het laatste deel daarentegen heeft met zijn scherpe, contrasterende samenspel van kopers, slagwerk, hoge houtblazers, solist en de rest van het orkest een uitgesproken "contra"-karakter. Eindigen gebeurt met een chiasmatische structuur ten opzichte van het eerste deel, namelijk met een uiterst conventionele barokmelodie in D, die de toehoorder voldaan naar een rustgevend einde leidt.
Het principe van decompositie en oppositie van contrasterende ideeën wordt ook in de volgende werken nog meermaals toegepast, bijvoorbeeld in 'Collage über BACH', waarin uitgaande van herkenbare Bach-melodieën naar totale vervreemding toegewerkt wordt. 'Meie Aed' (onze tuin), een jonger werk van Pärt uit 1959, staat echter in schril contrast met de omringende werken. Uitsluitend tonaal, in de vorm van een cantata voor kinderkoor en orkest en met lyrische, dromerige passages belicht dit werk een ander facet van de veelzijdige componist die Arvo Pärt is. Dat dit werk sterk in de grote lijn van de volks-idealiserende Sovjet-kunst ligt, mag niet vergeten worden. Pärt zorgt echter wel dat er voldoende, al dan niet zeer subtiele, oneffenheden, onkruid en ander ongedierte in "onze tuin" is aangebracht.
Deze opname bevat naast een mooie waaier van het werk van Arvo Pärt ook een uitzonderlijke uitvoering ervan. Tijdens de opnames werd Paavo Järvi bijgestaan door de componist zelf, hetgeen zorgt voor een zo puur en correct mogelijke beeldschepping. Een aanrader voor wie uitdagende werken graag gecombineerd ziet met orkestrale zuiverheid en een duidelijke boodschap.
Meer over Arvo Pärt
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
