Bachs late werken vormen een klein mysterie: in een tijd waarin componisten bijna uitsluitend op bestelling muziek schreven (en ook bijna uitsluitend als hofcomponist in loondienst waren), lijken werken als 'Die Kunst der Fuge', 'Das Musikalische Opfer' en ook deze h-moll Messe puur omwille van hun eigen muzikale waarde te zijn geschreven. Het manuscript van de h-moll Messe dateert uit 1749, een jaar voor Bachs dood, en is met zijn bijna twee uur veel te lang om als kerkmuziek te hebben gediend. Wilde Bach op deze manier een muzikaal testament achterlaten? Of misschien het genre van de religieuze koormuziek, dat hij zijn hele leven lang beoefend had, tot een definitief hoogtepunt brengen?
Zeker is dat niet alle muziek van de h-moll Messe nieuw is, integendeel: het meeste muzikale materiaal 'recycleerde' Bach uit eerdere composities en verrassend weinig van de uiteindelijke mis werd nieuw gecomponeerd. Hoorbaar voor Bach-kenners vandaag maar voor het publiek van halverwege de achttiende eeuw had dat waarschijnlijk weinig verschil gemaakt. Opmerkelijk is wel dat Bach, die luthers was, een volledige Latijnse (katholieke) mis schreef. In de lutherse traditie werden wel ingekorte versies van de oorspronkelijke Latijnse misteksten op muziek gezet (Bach zelf schreef vier zulke werken) maar een volledige katholieke mis in het lutherse Saksen is waarschijnlijk een unicum.
Over de audio
Deze opname kreeg op onze site terecht vijf sterren want zowel het orkest als het koor als de solisten presteren schitterend. Let in dit fragment dan vooral op de zuivere trompetten (het Bach Collegium Japan speelt op oude instrumenten) en op de sfeervolle afwisseling van het volle orkest met enkele dunne georkestreerde passages. Het koor heeft geen moeite om het orkest te evenaren en klinkt transparant en verstaanbaar. In de egale klank van het koor van het Bach Collegium Japan klinkt geen enkele al te scherpe stem door en zo gaat elke sectie haast als één man klinken. Wat we niet kunnen laten horen is de hele opbouw die naar dit fragment leidt: Bach volgt de tekst, die Christus' dood beschrijft, getrouw en laat de muziek haast volledig uitsterven, voordat dit vreugdekoor losbarst, op de woorden 'Et Resurrexit tertia die ' ('En op de derde dag verrees hij...') een van de meest hoopvolle momenten van het Christelijke geloof.
Meer over Johann Sebastian Bach
Verder bij Kwadratuur
Interessante links
